Biểu đồ xương cá là gì? Hướng dẫn vẽ biểu đồ xương cá chi tiết

1. Biểu đồ xương cá là gì? 

Biểu đồ xương cá (Fishbone Diagram) còn được gọi là biểu đồ Ishikawa, là biểu đồ thể hiện mối quan hệ nhân quả. Đây là một phương pháp trong 7 QC Tools – bộ công cụ kiểm tra, giám sát chất lượng. 

Sơ đồ này được gọi là sơ đồ xương cá vì cấu trúc của nó giống như xương cá. Trục xương trung tâm được cho là quá trình gây ra vấn đề. Các xương lớn gắn liền với cột sống đại diện cho các yếu tố chính hoặc các loại chung, trong khi các xương nhỏ và trung bình đại diện cho các nguyên nhân cụ thể, chi tiết.Trong đó:

• Đầu cá: Vấn đề đang cần phân tích;
• Trục xương trung tâm: Quá trình hình thành vấn đề;
• Các xương lớn chỉ ra hai bên: Các yếu tố chính gây ra vấn đề;
• Các xương nhỏ: Các nguyên nhân cụ thể liên quan trực tiếp đến từng yếu tố chính.

Đọc thêm: Top việc làm đang tuyển dụng mới nhất 2024

2. Hướng dẫn vẽ biểu đồ xương cá chi tiết

Xác định vấn đề cần tập trung giải quyết

Đây chính là bước xác định vấn đề nằm ở phần đầu cá, nêu ra hiện tượng hay hậu quả mà bạn đang nghiên cứu và cần giải quyết. Có thể áp dụng 5W trong các bước này để trả lời các câu hỏi What: vấn đề là gì, Who: ai có liên quan, When: nó xảy ra khi nào, Where: nó xảy ra ở đâu, Why: tại sao nó xảy ra, How: nó xảy ra như thế nào. 

Bạn nên viết vấn đề vào ô bên phải tờ giấy sau đó vẽ một đường ngang chia đôi tờ giấy của bạn, bây giờ bạn sẽ có đầu và xương sống của cá. 

Một số dạng vấn đề cần giải quyết có thể là: 

• Chất lượng sản phẩm: Kích thước sản phẩm hay một một số lỗi sản phẩm gặp phải.
• Kết quả thực hiện: Hiệu suất, thời gian giao hàng, thời hạn giao hàng và hiệu quả không đạt.
• …

Phân loại các tác nhân của vấn đề

Cố gắng liệt kê tất cả các yếu tố ảnh hưởng có thể được đề cập trong phần 2: vật liệu, máy móc, con người, quy trình/phương pháp, môi trường, đo lường,… Nếu bạn có một nhóm giải quyết vấn đề, bây giờ là lúc để áp dụng các kỹ thuật Brainstorm để giải quyết nó. Đến đây ta đã có những nhóm nguyên nhân cơ bản có thể gây nên vấn đề đang gặp một cách hệ thống.

Xác định các nguyên nhân có thể xảy ra của vấn đề

Ở bước này, bạn cần xác định các nguyên nhân cụ thể ứng với từng yếu tố chính đã xác định ở bước 2. Mỗi nguyên nhân ứng với từng yêu tố, bạn sẽ vẽ một nhánh xương nối từ nhánh xương chính đã xác định ở bước 2.

Phân tích biểu đồ

Ứng với mỗi nguyên nhân lớn sẽ có các nguyên nhân nhỏ được vẽ ở các nhánh xương con. Vấn đề càng phức tạp thì các xương con càng nhiều và được chia nhỏ ra thành nhiều cấp khác nhau. Lúc này, các thành viên trong nhóm sẽ lần lượt nêu ra nguyên nhân và xếp nó vào các nhóm phù hợp. Cứ lần lượt thực hiện như vậy cho đến khi không còn ý tưởng nào có thể nêu ra.

Hoàn thiện và phân tích kết quả sơ đồ

Sơ đồ được tạo trước đó là một danh sách đầy đủ các nguyên nhân có thể xảy ra. Nếu nguyên nhân là quan trọng, hãy viết nó ra bằng bút màu để xác định nguyên nhân chính là gì. Trong số đó, có thể tiến hành thí nghiệm để thu thập dữ liệu, sau đó phân tích và nghiên cứu, sau khi tìm ra nguyên nhân chính thì mới đưa ra các giải pháp xử lý tương ứng.

Đọc thêm: BrightChamps là gì? Sứ mệnh đào tạo lãnh đạo công nghệ tương lai tại Việt Nam

3. Sáu yếu tố cơ bản của biểu đồ xương cá trong sản xuất

Man power – Nhân lực

Nhân lực chính là yếu tố quan trọng và khó kiểm soát nhất, bởi người lao động có thể điều khiển thiết bị máy móc hoặc tác động trực tiếp để tạo ra sản phẩm. Nếu thiếu kinh nghiệm hoặc tay nghề yếu thì thành phẩm sẽ bị ảnh hưởng đến chất lượng từ đó khiến hiệu quả sản xuất bị ảnh hưởng không tốt.

Method – Phương pháp

Nếu phương pháp hoặc quy trình sản xuất bị sai sót sẽ dẫn đến sản phẩm tạo ra không đạt chất lượng và có nguy cơ ảnh hưởng đến những công đoạn tiếp theo.

Machine – Thiết bị máy móc

Nếu các thiết bị máy móc sử dụng thời gian dài mà không được bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên sẽ dễ xảy ra hỏng hóc. Điều này sẽ trở thành nguyên nhân chính ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và hiệu suất làm việc của người lao động.

Material – Nguyên liệu

Việc chọn nguyên vật liệu có sự ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm. Người tiêu dùng thường cân nhắc đến chất liệu nên nếu một sản phẩm không được đánh giá tốt thì việc chọn nguyên vật liệu cần phải được xem xét trước nhất.

Mother Nature – Môi trường

Yếu tố “Mother Nature” đề cập đến các nguyên nhân không kiểm soát được và không thể thay đổi trong quá trình sản xuất hoặc quá trình nghiên cứu. Đây có thể là những yếu tố tự nhiên như điều kiện thời tiết, môi trường, hoặc các yếu tố khách quan khác mà Doanh nghiệp không thể can thiệp trực tiếp để thay đổi.

 Measurement – Đo lường

Để một doanh nghiệp kiểm soát được hoạt động sản xuất thì việc đo lường và đánh giá chính là điều cần thiết. Mỗi doanh nghiệp sẽ có chiến lược cũng như các tiêu chí đánh giá riêng để giúp năng suất lao động được tốt nhất.

Đọc thêm: Chạy Facebook Ads là gì? Nắm rõ cách hoạt động của quảng cáo Facebook

4. Ưu điểm khi sử dụng biểu đồ xương cá

Phân tích nguyên nhân gốc rễ

Sơ đồ xương cá được ứng dụng để phân tích và tìm ra các nguyên nhân chính gây ra vấn đề hiện tại, thay vì chỉ biết xử lý các triệu chứng hoặc hậu quả mà không hiểu rõ căn nguyên từ đâu.

Trực quan hóa, dễ hiểu

Thông qua biểu đồ nhân quả, các vấn đề được trình bày trực quan và chi tiết. Từ đó, mọi người sẽ dễ dàng đánh giá và đề xuất phương án giải quyết hiệu quả, nhanh chóng nhất.

Phân nhóm các nguyên nhân rõ ràng

Biểu đồ xương cá chia các nguyên nhân thành các nhóm rõ ràng. Từ đó, Doanh nghiệp có thể tập trung vào từng nhóm nguyên nhân để đưa ra giải pháp phù hợp.

Phối hợp đội ngũ đa ngành

Để thông tin được đầy đủ và chính xác nhất, biểu đồ xương cá cần có sự phối hợp giữa các bộ phận cũng như chuyên gia đa ngành. Việc khai thác kiến thức, kinh nghiệm đa nguồn sẽ giúp việc phân tích được toàn diện hơn.

5. Nhược điểm khi sử dụng biểu đồ xương cá

Đòi hỏi sự hiểu biết và kỹ năng

Việc thực hiện vẽ biểu đồ xương cá đòi hỏi người làm phải có kỹ năng phân tích, kiến thức, khả năng tư duy và cả khả năng nhìn nhận, đánh giá nguyên nhân một cách khách quan, toàn diện nhất.

Tốn thời gian

Việc tạo sơ đồ xương cá cần sự tỉ mỉ, tập trung để phân tích các chi tiết. Vì thế, quá trình này tốn khá nhiều thời gian, nhất là trong trường hợp gặp phải vấn đề khó, phức tạp.

Giới hạn về độ sâu

Biểu đồ nhân quả thực tế chỉ tập trung đến nguyên nhân chính gây ra vấn đề mà không đào sâu vào các yếu tố chi tiết ảnh hướng đến các nguyên nhân phụ.

Dễ bị ảnh hưởng bởi quan điểm cá nhân

Biểu đồ xương cá có sự đòi hỏi về quan điểm, đánh giá và phân loại từ các chuyên gia cũng như nhóm làm việc, dựa vào kinh nghiệm và sự suy luận từ họ. Điều này sẽ dẫn đến một số suy luận và quan điểm đánh giá khác biệt, từ đó khiến việc xác định nguyên nhân chính của vấn đề dễ bị sai sót.

Đọc thêm: Top 6 cách tra mã số thuế cá nhân 2023

6. Các ứng dụng hỗ trợ vẽ biểu đồ xương cá

Có rất nhiều công cụ và phần mềm vẽ biểu đồ xương cá mà bạn có thể tùy chỉnh theo ý của mình chẳng hạn như vẽ ra giấy, sử dụng Powerpoint, Word,… Trong bài viết này, 1900 - tint wucs việc làm sẽ giới thiệu cho bạn 3 ứng dụng giúp hỗ trợ vẽ biểu đồ xương cá nhanh chóng và đẹp mắt: Canva, Creately, Aspose Products.

Canva

Đây là một trong những ứng dụng hỗ trợ thiết kế, chỉnh sửa hình ảnh không còn quá xa lạ đối với học sinh, sinh viên, các Marketer,… Khi sử dụng Canva để vẽ xương cá bạn chỉ cần thao tác đơn giản trên kho mẫu có sẵn, dễ dàng thay đổi hình ảnh, font chữ, màu sắc, hình nền,.. và sau đó chèn nội dung của mình vào. 

Creately và Aspose Products

Tương tự như Canva, 2 công cụ này cũng cho phép bạn thao tác chèn nội dung vào khung xương cá có sẵn, có thể thay đổi hình dạng, màu sắc và tải ảnh lên tùy ý. Tuy nhiên có một hạn chế đó là mẫu không được đa dạng như Canva.

Biểu đồ xương cá là một phương pháp giải quyết vấn đề hiệu quả và có thể được ứng dụng trong bất kỳ lĩnh vực nào. Trong bài viết trên, 1900 - tin tức việc làm vừa cung cấp những thông tin hữu ích về Biểu đồ xương cá. Hy vọng bạn hiểu rõ và áp dụng thành công