1. Ngành Thư viện – Thông tin học: Khi dữ liệu không còn cần người quản lý thủ công
Thư viện – Thông tin học từng là ngành thiết yếu trong việc lưu trữ và tra cứu dữ liệu, nhưng hiện tại vai trò đó đã bị công nghệ thay thế nhanh chóng. Với sự phát triển của các công cụ tìm kiếm thông minh, người dùng có thể dễ dàng tiếp cận hàng triệu đầu mục thông tin mà không cần đến sự trợ giúp của chuyên viên thư viện.
Bên cạnh đó, xu hướng số hóa và hệ thống lưu trữ dữ liệu đám mây khiến công việc sắp xếp, tra cứu tài liệu được tự động hóa gần như hoàn toàn. Các mô hình thư viện truyền thống đang dần được thay bằng hệ thống trực tuyến – điều này khiến nhu cầu tuyển dụng nhân lực ngành thư viện ngày càng giảm sút.
Dự đoán đến năm 2030:
- Nhiều trường sẽ cắt giảm chỉ tiêu tuyển sinh ngành Thư viện – Thông tin học.
- Các công việc liên quan sẽ được tự động hóa 80–90%.
- Nhân lực trong ngành này nếu không chuyển hướng sẽ đối mặt với nguy cơ thất nghiệp cao.
Gợi ý chuyển hướng:
- Học thêm kỹ năng công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu, hoặc quản lý hệ thống số hóa.
- Chuyển hướng sang ngành khoa học dữ liệu, quản lý tri thức (knowledge management) hoặc AI ứng dụng trong thông tin học.
Nếu bạn đang theo học ngành Thư viện – Thông tin học, đừng vội nản lòng. Hãy tận dụng kiến thức nền tảng về dữ liệu và lưu trữ để học thêm các kỹ năng như quản lý dữ liệu số, phân tích dữ liệu và làm quen với các công cụ số hóa hiện đại.
Ngoài ra, bạn cũng có thể cân nhắc chuyển hướng sang các ngành như Khoa học dữ liệu, Quản lý hệ thống thông tin hoặc Quản trị tri thức – những lĩnh vực đang có nhu cầu cao và yêu cầu nền tảng kiến thức tương đồng.
2. Ngành Biên – Phiên dịch Ngôn ngữ: Khi AI dịch thuật ngày càng thông minh
Ngành biên – phiên dịch đang đối mặt với nguy cơ lớn khi các công cụ dịch thuật bằng trí tuệ nhân tạo ngày càng chính xác. AI không chỉ dịch đúng mặt chữ, mà còn dần hiểu được ngữ cảnh, sắc thái văn hóa – điều mà trước đây chỉ con người làm được.
Trong môi trường doanh nghiệp hiện đại, việc sử dụng công cụ dịch tự động giúp tiết kiệm đáng kể chi phí và thời gian. Những công việc dịch thuật cơ bản đã và đang được tự động hóa, dẫn đến cơ hội nghề nghiệp trong ngành bị thu hẹp rõ rệt.
Lời khuyên cho người học:
- Đừng học đơn thuần ngành ngôn ngữ. Kết hợp với kỹ năng khác như thương mại, marketing, luật hoặc công nghệ sẽ mở rộng cơ hội.
- Học sâu về giao tiếp đa văn hóa, viết sáng tạo, dịch văn học – những mảng mà AI khó thay thế.
Thay vì chỉ học một ngôn ngữ và theo hướng dịch thuật đơn thuần, bạn nên tích hợp ngôn ngữ với các kỹ năng bổ trợ như thương mại, công nghệ, truyền thông hoặc luật quốc tế. Điều này sẽ giúp bạn trở thành người đa năng, khó bị thay thế hơn.
Ngoài ra, những mảng chuyên sâu như dịch văn học, dịch phim, giao tiếp đa văn hóa hoặc ngôn ngữ học ứng dụng vẫn còn nhiều cơ hội, đặc biệt nếu bạn có năng lực sáng tạo và tư duy ngôn ngữ sâu sắc.
3. Ngành Báo chí truyền thống: Khi báo in và tin tức bị “nuốt chửng” bởi mạng xã hội
Trong thời đại thông tin bùng nổ, người dùng không còn chờ đọc báo mỗi sáng mà thay vào đó, họ cập nhật tin tức liên tục qua mạng xã hội, YouTube hay TikTok. Báo in truyền thống trở nên lỗi thời và lượng người đọc sụt giảm nhanh chóng qua từng năm.
Đáng lo hơn, nhiều doanh nghiệp truyền thông đã bắt đầu sử dụng AI để viết tin vắn, tóm tắt nội dung và cập nhật tự động. Điều này khiến nhà báo truyền thống phải cạnh tranh gay gắt không chỉ với đồng nghiệp mà còn với... máy móc.
Lối đi mới cho người học báo chí:
- Học báo chí tích hợp truyền thông số, sản xuất nội dung đa nền tảng (TikTok, podcast, YouTube...).
- Làm content marketing, quản lý thương hiệu cá nhân hoặc chuyển hướng sang truyền thông – PR hiện đại.
Sinh viên báo chí nên chủ động học thêm các kỹ năng làm nội dung đa phương tiện như dựng video, thiết kế, làm podcast hay quản lý mạng xã hội. Đây là những kỹ năng đang được nhiều tòa soạn và doanh nghiệp săn đón.
Thay vì tập trung vào viết tin đơn thuần, hãy hướng tới các thể loại nội dung phân tích chuyên sâu, điều tra, bình luận hoặc truyền thông thương hiệu cá nhân – những lĩnh vực mà AI vẫn còn "đuối".
4. Ngành Kế toán cơ bản: Khi doanh nghiệp đã có phần mềm và AI làm hộ
Trước đây, kế toán là một ngành ổn định và cần thiết ở mọi doanh nghiệp. Tuy nhiên, với sự phổ biến của phần mềm kế toán thông minh và AI tài chính, các công việc kế toán nhập liệu, tính toán thủ công đã không còn cần nhiều nhân sự như trước.
Các doanh nghiệp ngày nay ưu tiên dùng phần mềm tự động để giảm chi phí, hạn chế sai sót và tối ưu quy trình. Vì vậy, kế toán viên nếu chỉ biết thực hiện các thao tác cơ bản sẽ dễ bị thay thế trong vài năm tới.
Giải pháp định hướng lại:
- Học thêm tài chính doanh nghiệp, phân tích dữ liệu tài chính, tư vấn thuế để tăng giá trị nghề nghiệp.
- Chuyển hướng sang kiểm toán nội bộ, quản trị rủi ro tài chính, fintech – những mảng mà công nghệ vẫn cần người điều phối.
Bạn nên học thêm các kỹ năng phân tích tài chính, lập kế hoạch ngân sách, tư vấn thuế hoặc kiểm toán nội bộ để tăng giá trị công việc. Những mảng này vẫn cần sự tư duy con người và không thể bị thay thế hoàn toàn bởi máy móc.
Ngoài ra, nếu bạn quan tâm đến công nghệ, có thể chuyển hướng sang Fintech – một lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ, nơi kế toán và công nghệ gặp nhau để tạo ra sản phẩm tài chính mới mẻ.
5. Ngành Quản trị văn phòng – Thư ký: Khi trợ lý ảo và AI thay thế con người
Với sự ra đời của hàng loạt công cụ quản lý công việc và lịch trình như Notion, Trello, Google Workspace... nhiều công việc văn phòng cơ bản đã được tự động hóa. Trợ lý ảo AI cũng ngày càng phổ biến, giúp sắp xếp cuộc họp, trả lời email và nhắc việc hiệu quả hơn cả con người.
Doanh nghiệp hiện đại đang cắt giảm nhân sự cho các vị trí thư ký hành chính truyền thống và chuyển sang tuyển trợ lý đa năng hoặc sử dụng phần mềm. Điều này khiến ngành quản trị văn phòng trở nên lỗi thời nếu không được "nâng cấp".
Lời khuyên thiết thực:
- Nếu đang học ngành này, hãy nhanh chóng bổ sung kỹ năng digital office, sử dụng công cụ AI văn phòng, hoặc chuyển hướng sang HR, quản trị dự án, hỗ trợ khách hàng.
- Tránh học ngành thư ký hành chính đơn thuần nếu không có định hướng rõ ràng.
Nếu đang theo học ngành này, bạn có thể phát triển kỹ năng công nghệ văn phòng, tự động hóa quy trình làm việc hoặc học thêm về quản lý nhân sự, hỗ trợ dự án. Những kỹ năng này sẽ giúp bạn linh hoạt thích nghi với yêu cầu mới của doanh nghiệp.
Ngoài ra, bạn cũng có thể thử sức ở các vị trí hỗ trợ khách hàng, quản trị văn phòng kỹ thuật số, hoặc trợ lý cá nhân cấp cao – nơi yêu cầu sự đa nhiệm, hiểu công nghệ và khả năng giao tiếp tốt.
Kết luận: Thích nghi – Chìa khóa để không bị bỏ lại phía sau
Không ngành học nào là “bảo chứng” suốt đời, đặc biệt trong thời đại công nghệ thay đổi từng ngày. Việc một số ngành có nguy cơ bị "xóa sổ" không có nghĩa là bạn đã chọn sai đường, mà chỉ đơn giản là bạn cần linh hoạt hơn để thích nghi. Những người thành công không nhất thiết phải đi đúng con đường ngay từ đầu, mà là những người biết điều chỉnh hướng đi khi thấy dấu hiệu thay đổi.
Dù bạn đang học Thư viện, Báo chí, Kế toán hay bất kỳ ngành nào trong danh sách, hãy xem đây là cơ hội để làm mới mình. Học thêm kỹ năng mới, kết hợp công nghệ, mở rộng tư duy đa lĩnh vực sẽ giúp bạn không chỉ giữ được việc – mà còn có thể bứt phá trong tương lai.
Cuối cùng, đừng quá lo lắng về sự “xóa sổ”. Ngành nghề có thể mất đi, nhưng khả năng học hỏi và phát triển là thứ luôn theo bạn – và đó mới là thứ quyết định bạn có thành công hay không trong thế giới ngày càng cạnh tranh này.
Xem thêm bài viết cùng chủ đề:
- Top kỹ năng giúp bạn dễ dàng chuyển ngành, đổi việc trong thời đại số
- Làm sao để học trái ngành mà vẫn xin được việc tốt?
- Ngành Báo chí có đang dần lỗi thời? Hướng đi nào cho sinh viên báo chí?