Bí quyết viết prompt ChatGPT và Bard để ra kết quả ưng ý

Trong thời đại AI bùng nổ, việc sử dụng ChatGPT của OpenAI và Bard (nay là Gemini) của Google đã trở thành công cụ không thể thiếu với học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, marketer, nhà sáng tạo nội dung, và cả lập trình viên. Tuy nhiên, không ít người cảm thấy “bị cho ăn sạn” khi kết quả trả về không như mong đợi. Vấn đề không nằm ở AI, mà chính là ở cách bạn viết prompt (lệnh đầu vào).

Vậy prompt là gì? Làm sao để viết prompt khiến ChatGPT và Bard hiểu rõ bạn muốn gì? Bài viết này sẽ bật mí cho bạn những bí quyết viết prompt hiệu quả để ra đúng kết quả, tiết kiệm thời gian và tăng hiệu suất công việc.

1. Prompt là gì? Tại sao viết prompt đúng lại quan trọng?

Prompt là đoạn văn bản bạn nhập vào để hướng dẫn AI thực hiện một nhiệm vụ cụ thể như viết bài, giải thích, phân tích, lập kế hoạch, tạo mã code hay thậm chí là lên ý tưởng sáng tạo.

Ví dụ:

• Prompt tệ: “Viết bài về tiếp thị.”
• Prompt hay: “Viết bài blog dài 1500 từ về xu hướng tiếp thị kỹ thuật số 2025, giọng văn chuyên nghiệp, có dẫn chứng và sử dụng cấu trúc chuẩn SEO.”

Viết prompt đúng giúp bạn:

• Nhận kết quả đúng mong muốn.
• Tiết kiệm thời gian chỉnh sửa.
• Khai thác tối đa sức mạnh của AI.
• Tránh tình trạng AI trả lời lan man, chung chung.

2. Nguyên tắc vàng khi viết prompt cho ChatGPT và Bard

Dù là ChatGPT hay Bard/Gemini, cách viết prompt hiệu quả đều tuân theo những nguyên tắc sau:

2.1. Rõ ràng – Cụ thể – Có mục tiêu

Đừng viết chung chung kiểu “Viết bài về marketing”. Hãy nêu rõ:

• Bạn muốn bài viết gì? (blog, bài đăng Facebook, email…)
• Dành cho ai? (học sinh, marketer, khách hàng…)
• Dài bao nhiêu? (tính bằng số từ hoặc đoạn)
• Giọng văn thế nào? (vui vẻ, nghiêm túc, chuyên gia…)

Ví dụ chuẩn:

“Viết bài blog 2000 từ về các xu hướng quảng cáo Facebook năm 2025, giọng văn chuyên gia, kèm ví dụ minh họa, cấu trúc rõ ràng.”

2.2. Đóng vai – Đặt bối cảnh

AI thường phản hồi tốt hơn khi bạn cho nó một vai trò cụ thể.

Ví dụ:

“Bạn là một giáo viên tiếng Anh có 10 năm kinh nghiệm. Hãy thiết kế giáo án 1 buổi học chủ đề ‘Talk about future plans’ cho học sinh lớp 9.”

Việc “giao vai” giúp AI chọn đúng tông giọng, từ ngữ và cách trình bày phù hợp với lĩnh vực.

2.3. Hỏi lại – Kiểm soát kết quả

Nếu kết quả chưa đúng ý, bạn không cần viết lại từ đầu, chỉ cần chỉnh sửa hoặc bổ sung:

Ví dụ:

• “Hãy viết lại nội dung trên theo phong cách hài hước hơn.”
• “Bổ sung thêm số liệu và ví dụ thực tế ở phần 2.”
• “Tóm tắt nội dung trên trong 3 gạch đầu dòng.”

Prompt hiệu quả là prompt có tính điều hướng cao, cho phép bạn tinh chỉnh liên tục.

2.4. Gợi ý định dạng đầu ra (format output)

Bạn muốn kết quả dưới dạng danh sách, bảng, đoạn văn hay tiêu đề? Hãy nói rõ.

Ví dụ:

“Tạo bảng so sánh giữa ChatGPT và Bard về tốc độ, độ chính xác, khả năng sáng tạo và giá thành.”

2.5. Áp dụng công thức “5W1H + Giọng văn + Độ dài”

5W1H gồm: What – Why – When – Where – Who – How. Cộng thêm: Tone (giọng văn) + Length (độ dài)

Ví dụ prompt đầy đủ:

“Bạn là chuyên gia tuyển dụng. Hãy viết bài blog 1500 từ trả lời cho câu hỏi: ‘Làm thế nào để chuẩn bị CV xin việc ngành CNTT cho sinh viên mới ra trường?’, kèm ví dụ cụ thể, ngôn ngữ dễ hiểu, giọng văn hướng dẫn và động viên.”

3. Mẫu prompt ChatGPT và Bard theo từng mục đích

Dưới đây là bộ sưu tập các mẫu prompt hiệu quả bạn có thể dùng ngay cho ChatGPT hoặc Bard:

3.1. Prompt viết bài blog chuẩn SEO

“Viết bài blog 2000 từ về chủ đề 'Du học Hàn Quốc vừa học vừa làm nên chọn ngành gì?', ngôn ngữ dễ hiểu, thân thiện với học sinh cấp 3, chia thành 5 phần có tiêu đề phụ, sử dụng cấu trúc chuẩn SEO (H1, H2, H3), kết bài có kêu gọi hành động.”

3.2. Prompt lập kế hoạch kinh doanh

“Bạn là chuyên gia kinh doanh F&B tại Việt Nam. Hãy lập kế hoạch mở quán cà phê sân vườn tại TP.HCM, bao gồm: phân tích đối tượng khách hàng, chi phí đầu tư, định vị thương hiệu, menu gợi ý, và chiến lược marketing online trong 6 tháng đầu.”

3.3. Prompt viết nội dung sáng tạo

“Hãy viết một đoạn hội thoại vui nhộn giữa robot AI và một sinh viên năm cuối đang lo lắng về tương lai nghề nghiệp. Phong cách hài hước, ngôn ngữ trẻ trung.”

3.4. Prompt cho giáo viên

“Bạn là giáo viên tiếng Anh. Hãy thiết kế bài giảng kéo dài 45 phút về chủ đề 'Ordering food in a restaurant', dành cho học sinh lớp 8 trình độ trung cấp, có hoạt động khởi động, từ vựng chính, bài tập và phần luyện nói.”

3.5. Prompt cho lập trình viên

“Viết một đoạn mã Python sử dụng Flask để tạo API RESTful có 3 endpoint: GET, POST, DELETE. Có bình luận giải thích từng dòng mã.”

3.6. Prompt phân tích và phản biện

“So sánh ưu và nhược điểm của việc học đại học và học nghề tại Việt Nam. Phân tích theo 3 khía cạnh: chi phí, cơ hội việc làm, thời gian học. Ngôn ngữ trung lập, khách quan, có số liệu minh họa.”

4. Lưu ý khi viết prompt cho ChatGPT vs Bard (Gemini)

Dù cả hai AI đều rất mạnh, nhưng có một số điểm khác biệt bạn nên biết:

5. Tối ưu hiệu quả prompt bằng “Prompt Layering” (xếp lớp prompt)

Kỹ thuật này giúp bạn làm việc với AI như một cuộc hội thoại nhiều lớp, mỗi bước một mục tiêu cụ thể.

Ví dụ: Viết bài blog theo 3 bước:

• Prompt 1: “Lập dàn ý chi tiết cho bài blog về tác động của AI đến nghề giáo viên.”
• Prompt 2: “Viết phần mở bài và phần 1 theo dàn ý trên, giọng văn hướng dẫn, dễ hiểu.”
• Prompt 3: “Tiếp tục viết các phần còn lại, đảm bảo liên kết mạch lạc, có ví dụ minh họa.”

6. Công cụ hỗ trợ viết prompt chuyên nghiệp

Bạn có thể dùng một số công cụ sau để gợi ý và tạo prompt thông minh hơn:

• AIPRM for ChatGPT: Kho mẫu prompt theo ngành nghề.
• PromptHero.com: Mẫu prompt tạo ảnh, content, video AI.
• ChatGPT Prompt Generator (tích hợp sẵn trong ChatGPT Plus nếu dùng GPT-4).
• Giao diện Google Bard/Gemini với prompt gợi ý sẵn theo tác vụ.

7. Kết luận: Viết prompt hay chính là kỹ năng thời đại mới

Viết prompt tốt không chỉ giúp bạn tận dụng tối đa công nghệ AI, mà còn tiết kiệm hàng giờ làm việc mỗi tuần. Dù bạn là content writer, marketer, giáo viên, sinh viên hay lập trình viên, hãy xem kỹ năng viết prompt như một công cụ sinh tồn trong thời đại số.