Gap year là gì? Có nên lựa chọn gap year?

1. Tìm hiểu về gap year

1.1. Khái niệm “gap year”

Gap year là khoảng thời gian “tạm dừng” sau một quá trình học tập hoặc làm việc nhằm mục đích nghỉ ngơi, khám phá bản thân hoặc thực hiện một kế hoạch còn dang dở. Gap year thường kéo dài từ 6 tháng đến một năm. Nhiều trường hợp gap year đến 2 năm.

Gap year thường xảy ra khi học sinh chuyển cấp từ cấp ba lên đại học, một quãng nghỉ giữa giờ trước khi bước vào môi trường giáo dục cao hơn của học sinh cấp 3. Gap year vốn dĩ là khoảng thời gian học sinh, sinh viên nghỉ ngơi, tách biệt khỏi việc học. Tuy nhiên, nó được mở rộng ra với nhiều đối tượng không chỉ giới hạn ở học sinh, sinh viên. Người đã đi làm một thời gian cũng có thể gap year.

1.2. Nguyên nhân dẫn tới gap year

Từ rất lâu, theo kết quả của cuộc khảo sát trên 280 học sinh (1997 – 2006) trong cuốn sách hướng dẫn The Gap-Year Advantage: Helping Your Child Benefit from Time Off Before or During College của mình, hai tác giả Karl Haigler and Rae Nelson đã chỉ ra rằng: 

- Hai nguyên nhân hàng đầu khiến học sinh quyết định gap year là vì tình trạng bị “đốt cháy” sau những cạnh tranh nơi học đường và khao khát muốn khám phá bản thân. 

- Hầu hết những trải nghiệm gap year ảnh hưởng tích cực đến quyết định lựa chọn chuyên ngành và nghề nghiệp cho những người tham gia khảo sát

- 3 cái được hàng đầu mà gap year đem lại cho họ: hiểu hơn về bản thân và điều quan trọng nhất đối với mình; có hiểu biết hơn về đất nước, con người, văn hoá và cách sống; có thêm kiến thức và kỹ năng hữu ích cho sự nghiệp và chuyên ngành. 

Đó chính là những lý do tiêu biểu thúc đẩy ý muốn “take a gap year” của những bạn học sinh chuyển cấp. 

Đối với những người đã đi làm, nguyên nhân đó có thể là vì căng thẳng trong công việc, hết đam mê với công việc hoặc muốn nghỉ ngơi để tìm ra định hướng công việc mới. Cũng có người gap year để phát triển một sở thích, có người dành thời gian nghỉ giữa hiệp đó để làm tình nguyện. 

Dù nguyên nhân là gì đi chăng nữa, chắc chắn gap year không phải là một cuộc chạy trốn. Những ai muốn tạm thời sống chậm lại, họ gap year. Những ai muốn gác mọi công việc hiện tại để tập trung cho sức khỏe tinh thần của bản thân, họ gap year. Gap year còn có thể là bước lấy đà trước một cú nhảy vọt.

2. Ưu điểm và nhược điểm của gap year

2.1. Lợi ích khi gap year

- Học những điều mới mẻ

Một năm gap year sẽ đem đến cho bạn những bài học không hề được dạy trên giảng đường. Việc học sẽ không chỉ quanh quẩn bên các vấn đề học thuật mà đó có thể là kế hoạch quyết tâm thành thạo một thứ tiếng nước ngoài, dũng cảm tham gia một bộ môn thể thao mạo hiểm, tăng cường kỹ năng Tin học hay thử nghiệm việc dạy tiếng Anh chẳng hạn.

Ngoài ra, gap year cũng là thời gian để bạn tìm hiểu thêm về bản thân, khám phá xem điều gì thúc đẩy và truyền cảm hứng cho bạn, cũng như phát triển sự tự tin. Cho dù bạn đang hoạt động tình nguyện, làm việc, học tập hay chỉ đi du lịch, bạn nhất định sẽ học hỏi được nhiều điều thú vị.

- Mở rộng các mối quan hệ

Một năm gap year sẽ đẩy bạn ra khỏi vùng an toàn vốn có và các hoạt động hàng ngày của mình, có thêm nhiều mối quan hệ khác nhau. Cho dù đó là thông qua việc hòa mình vào văn hóa ở một quốc gia khác hay hoạt động tình nguyện tại địa phương, việc gặp gỡ với nhiều người sẽ giúp bạn trau dồi kỹ năng giao tiếp, mở rộng thế giới quan và hiểu hơn về chính bản thân mình. Và biết đâu những mối quan hệ đó sẽ mở ra cho bạn nhiều cơ hội tuyệt vời khác, có thể sẽ giúp bạn tìm được cơ hội việc làm, “làm chứng” giúp bạn khi cần người viết đơn tiến cử, hoặc đơn giản là những người bạn quốc tế sẵn sàng cho bạn ở nhờ sau này khi đi du lịch.

- Làm đẹp CV của bạn

Nếu bạn có một kế hoạch cụ thể cho năm gap year của mình, CV của bạn có thể sẽ gây ấn tượng mạnh với các nhà tuyển dụng trong tương lai. Bất kể là bạn dành thời gian để làm việc, tích lũy kinh nghiệm hoặc đi tình nguyện, quãng thời gian gap year có thể đem lại cho bạn những kỹ năng mới có giá trị mà bất kỳ nhà tuyển dụng nào cũng sẽ ấn tượng. Tương tự, nếu bạn dành thời gian đi du lịch, bạn có thể sở hữu sự hiểu biết phong phú về văn hóa, khả năng sống và làm việc độc lập sâu sắc.

- Kiếm tiền

Dành ra một năm để làm việc là phương án rất tốt để kiếm thêm một ít tiền dự phòng trước khi bạn “lao” vào trường Đại học. Có thể bạn sẽ không thể kiếm đủ số tiền chi trả cho chi phí học Đại học, nhưng khoản tiền kiếm được có thể sẽ giúp bạn lo liệu được những khoản như nhà ở, sách vở, du lịch hay thậm chí là một, hai học phí học kỳ đầu tiên. Điều này sẽ giúp bạn tự tin hơn khi sống độc lập, và loại bỏ phần nào gánh nặng tài chính khi học đại học

- Trải nghiệm đánh giá trong đời

Và có thể lý do rất đơn giản: You only live once - Bạn chỉ sống một lần trong đời! Vì thế, nếu bạn thực sự mong muốn dành thời gian để làm những điều mình thích trước khi quyết định học đại học hay đi làm, đừng chần chừ mà hãy bắt tay vào thực hiện ngay! Gap year có thể là một trải nghiệm đáng nhớ trong suốt cuộc đời bạn, đem đến cho bạn những kỉ niệm khó quên và những bài học vô giá.

2.2. Bất lợi phía sau gap year

- Lãng phí thời gian quý giá

Khi bạn quyết định dành một năm để gap year, bạn sẽ rời xa việc học truyền thống hoặc lịch trình công việc đã định. Chính vì thế, điều quan trọng là bạn phải vạch ra một kế hoạch rõ ràng và cụ thể cho bản thân. Để ngăn chặn thời gian lãng phí, bạn nên bắt đầu lập kế hoạch ngay khi quyết định gap year, đặt ra những mục tiêu và quyết tâm theo sát kế hoạch của mình. Chắc chắn bạn sẽ không muốn dành hẳn một năm chỉ để nằm xem những bộ phim dài tập trên Netflix hay tiêu tốn thời gian vào những game vô bổ phải không? 

- Cảm giác "bị bỏ lại phía sau"

Đối với nhiều người, đây có thể là một cảm giác tiêu cực rất khó vượt qua. Khi bạn chứng kiến bạn bè của mình ngay lập tức chuyển sang học đại học, hoặc đồng nghiệp của bạn đang dần thăng tiến trong sự nghiệp, bạn có thể cảm thấy mình đang bị "tụt hậu" so với họ. Bạn hãy xác định rõ những giá trị, cơ hội mà bạn sẽ đạt được sau một năm gap year, từ đó tập trung vào con đường của mình. Đừng so sánh bản thân với người khác, bởi mỗi người sẽ có sự lựa chọn và kế hoạch khác nhau cho cuộc đời của mình.

- Mất động lực 

Người ta tìm đến gap year vì muốn tăng động lực học, chứ đâu ngờ lại tác dụng ngược thế này đâu bạn nhỉ? Nhưng thật sự là có đó! Có một câu nói được lưu truyền qua bao đời thế hệ sinh viên rằng: “nếu như dành quá nhiều thời gian cho các hoạt động bên ngoài trường lớp, bạn sẽ chẳng muốn quay trở về học tập nữa đâu”, thì đối với các bạn sinh viên gap year cũng vậy thôi. Nếu như sau năm nghỉ học để chạy dự án và làm các hoạt động khác của bạn diễn ra quá trôi chảy và nhiều kỷ niệm thú vị, bạn có thể cảm thấy muốn dành toàn bộ thời gian còn lại cho chúng thay vì miệt mài nơi giảng đường khô khan. 

Sự lựa chọn là của bạn, chỉ có bạn mới biết hướng đi nào tốt nhất cho mình. Song, bạn hãy cần so sánh hiệu quả của hai con đường và tìm ra lối đi phù hợp nhất với bản thân. Nếu bạn muốn rời xa trường lớp, hãy chắc chắn rằng dự định còn lại của mình có thể đem về cho bạn lợi ích lâu bền. Bởi tấm bằng đại học không phải con đường duy nhất để dẫn đến thành công, nhưng sẽ là con đường ngắn nhất để đưa bạn về bến đỗ an toàn.

- Mai một kiến thức

Hãy tưởng tượng chỉ sau một kỳ hè, bạn quên cách cầm bút, quên kiến thức từ năm cũ. Vậy chuyện gì xảy ra nếu như bạn hoàn toàn thoát ly việc học tập trong vòng một năm? Bạn có thể sẽ gặp nhiều khó khăn khi trở lại việc học trong thời gian đầu tiên đó là điều gần như chắc chắn. Điều này có thể đúng với các bạn theo đuổi khoa học tự nhiên, các môn kinh tế, kỹ thuật, hay bất cứ môn học nào có những lý thuyết và kỹ thuật phức tạp mà bạn không sử dụng chúng ngoài lớp học.

- Luôn tiềm ẩn những rủi ro

Giống như hầu hết mọi lựa chọn khác trong cuộc sống, việc dành thời gian gap year có thể là một rủi ro vì nhiều lý do. Bạn có thể bị thương hoặc đau ốm trong khi đi du lịch, hết tiền hoặc cạn kiệt ngân sách cho năm gap year, hay bạn có thể thất vọng khi trở về vì đơn giản nhận ra rằng trải nghiệm của mình không “long lanh” như điều mà bạn đã mong chờ. Tuy vậy, hãy luôn nhớ rằng mọi lựa chọn đều có điểm cộng và điểm trừ, và bạn sẽ luôn học được điều gì đó từ những trải nghiệm của mình. Dù bạn lựa chọn như thế nào, hãy cứ tin và làm hết sức với lựa chọn của mình.

3. Hình thức gap year phổ biến

3.1. Thử sức với công việc bạn đã nhắm đến từ lâu

Nếu những ngày thường, sinh viên thường đi làm với mục đích chính là kiếm tiền trang trải cuộc sống thì trong khoảng thời gian gap year nhiều bạn trẻ có thể ưu tiên vị trí công việc với mức lương cao hơn. Lựa chọn này phù hợp cho cả học sinh vừa tốt nghiệp cấp ba lẫn người đã đi làm một thời gian. Học sinh cấp ba được cọ xát với môi trường thực tế để hiểu thêm về sở thích ngành nghề của mình. Còn người đã đi làm tận dụng cơ hội này để học hỏi sâu hơn về chuyên ngành của mình hoặc tìm hiểu một lĩnh vực mới nếu có mong muốn chuyển ngành.

3.2. Trở thành tình nguyện viên

Có rất nhiều công việc tình nguyện hấp dẫn thường được đăng tuyển bởi các tổ chức từ thiện, các dự án nước ngoài, tổ chức phi chính phủ,… nhưng yêu cầu làm việc toàn thời gian, thậm chí địa điểm hoạt động còn vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Đó chính là lý do, các bạn học sinh, sinh viên yêu thích các hoạt động thiện nguyện có thể dành một năm nghỉ dưỡng để đóng góp cho cộng đồng. 

Một số chương trình có thể sẽ đòi hỏi một khoản tiền tham gia, còn một số chương trình khác sẽ hoàn toàn “miễn phí”. Các vai trò phổ biến gồm có hành chính, gây quỹ, tổ chức sự kiện, chăm sóc, chơi đùa với trẻ, pháp lý, giảng dạy, bảo tồn và cả thám hiểm,… Trải qua một năm làm tình nguyện sẽ giúp bạn phát triển nhiều kỹ năng mềm, cho phép xây dựng mạng lưới quan hệ, cải thiện tư duy ngôn ngữ. 

Thậm chí, rất nhiều tổ chức phi chính phủ thường xuyên tuyển thực tập sinh cho các dự án quốc tế, hứa hẹn mang đến bạn một công việc có trả lương về lâu về dài. Biết đâu, đây lại là cánh cổng đầy tiềm năng để bạn khai phá thì sao?

3.3. Đặt chân đến bất cứ nơi nào bạn muốn

Không ít người lựa chọn dành ra một năm trời để du hí và tô điểm thêm cho trải nghiệm phong phú của mình. Tùy vào ngân sách và mong muốn mà bạn có thể chọn du lịch nội địa hoặc nước ngoài. Nếu bạn có dự định vừa du lịch vừa làm việc thì lựa chọn du lịch nội địa sẽ tốt hơn khi thị thực du lịch ở nước ngoài thường không cho phép khách du lịch làm việc hợp pháp. Du lịch trong nước còn tiết kiệm chi phí di chuyển và đỡ tốn công sức chuẩn bị thị thực hay vốn ngôn ngữ. 

Nếu là người có khả năng viết lách và chụp ảnh, bạn cũng có thể lập một blog riêng để ghi chép lại bất cứ điều gì mình ấn tượng thông qua chuyến đi đó để cập nhật cho mọi người cùng biết.

3.4. Học một môn học hoặc tham gia một cuộc thi

Nếu chuyên ngành bạn theo đuổi là do sự sắp đặt của người khác, hoặc bạn cảm thấy vốn kiến thức của mình chưa đủ sâu, thì gap year chính là thời điểm thích hợp để bạn đăng ký môn học hoặc cuộc thi trải nghiệm mở rộng kiến thức mà bạn yêu thích. 

Chẳng hạn như một cuộc thi về marketing, một lớp học chuyên sâu về thiết kế, mỹ thuật, …. Bạn hoàn toàn có thể đăng ký một khóa học ngắn hạn từ 6 tháng đến 1 năm, ở Việt Nam hay nước ngoài, để bổ trợ kiến thức cho ngành nghề mà mình đang theo đuổi. Và trong thời gian đó, tìm kiếm thêm một công việc phù hợp với ngành mà mình đang trau dồi chính là cách tốt nhất để tiến bộ hơn từng ngày.

4. 4 điều cần cân nhắc trước khi ra quyết định gap year

Hãy tưởng tượng bạn đang đi trên một chuyến tàu. Tất cả các toa tàu đầu đang nối đuôi nhau cùng di chuyển trên đường ray dưới sự chuyển động phối hợp nhịp nhàng của động cơ và các bánh xe. Chỉ cần một toa tàu bị trục trặc là cả con tàu sẽ bị trật khỏi đường ray và sự cố xảy ra. 

Và giờ hãy tiếp tục tưởng tượng người bạn gap year của chúng ta là chiếc toa tàu gặp trục trặc đó, còn học tập, công việc và cuộc sống hiện tại của bạn là con tàu. Nếu bạn bỗng nhiên gap year và kết quả của nó không như mong đợi, chẳng hạn như bạn vẫn mông lung về mình sau gap year, ngoài việc tốn thời gian nó sẽ ảnh hưởng đến bạn rất nhiều. 

Do vậy, hãy suy nghĩ thật kỹ và có kế hoạch rõ ràng trước, trong và sau gap year để có thể tự làm chủ cuộc sống của mình. Sau đây là một số điều cần lưu ý trước khi quyết định có nên gap year không: 

4.1. Xác định lý do vì sao bạn muốn gap year

Suy nghĩ về chính bản thân mình để tìm ra động lực nào khiến bạn nghĩ đến chuyện gap year. Đâu đó trong các nguyên nhân kể trên có thể đến với chính bạn. Dù là gì, hãy nghĩ về nó và gọi tên thật rõ ràng nguyên nhân, sau đó đánh giá xem nó có thực sự đáng để bạn dành ra 6 tháng hay 1 năm cho nó hay không. 

4.2. Hỏi ý kiến những người mà bạn tin tưởng

Quyết định của bạn sẽ chỉ ảnh hưởng tới bạn hay còn liên quan đến những người khác như gia đình, bạn bè, công ty? Những người đã có kinh nghiệm có thể đưa ra lời khuyên hữu ích trong lúc này. 

4.3. Vấn đề tài chính trong gap year

Bạn có đủ tài chính để lo liệu cho mình trong khoảng thời gian gap year? 

Nếu vẫn còn đi học có thể bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ từ gia đình. Tuy nhiên, đối với những ai đã đi làm và tự lập, đây sẽ là vấn đề quan trọng cần được xem xét. Hãy đảm bảo chắc rằng bạn sẽ không “chết đói” trong khi gap year và không bị gánh nặng tài chính biến chuyến nghỉ ngơi lý tưởng này thành một gánh nặng nhân đôi. 

4.4. Kế hoạch của bạn trong và sau gap year 

Một kế hoạch cụ thể giúp tình trạng stress, burnout hay mất định hướng không tái diễn trong gap year. Đặt câu hỏi và trả lời: 

Mục đích của cuộc gap year này là gì? 

Mình sẽ dành thời gian gap year này để làm gì? 

Gap year trong bao lâu? 

Gap year xong mình sẽ làm gì? 

Đây là những câu hỏi cơ bản giúp bạn vẽ nên một bản kế hoạch gap year. Ngoài ra hãy thêm vào bản kế hoạch những gạch đầu dòng về tài chính, dự trù giải pháp cho tình huống bất ngờ, hay thậm chí là cam kết với chính mình để không bị chệch hướng trong quá trình gap year. 

Nếu có thể, hãy tìm đến chuyên gia, thầy cô hoặc những người đã từng gap year để tham khảo ý kiến và học hỏi kinh nghiệm.

Việc làm dành cho sinh viên:

Việc làm thực tập sinh tâm lý

Việc làm gia sư các môn cập nhật theo ngày mới nhất

Việc làm thêm nhân viên phục vụ nhà hàng/ quán cafe dành cho sinh viên

Việc làm thực tập sinh quản lý đào tạo

Mức lương của thực tập sinh quản lý đào tạo là bao nhiêu?