Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình sử dụng công nghệ số để cải thiện hoặc thay đổi toàn bộ các khía cạnh của một tổ chức hoặc doanh nghiệp, từ quy trình sản xuất, cách thức hoạt động kinh doanh đến việc cung cấp dịch vụ và cách tương tác với khách hàng. Mục tiêu của chuyển đổi số là nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng khả năng cạnh tranh và tạo ra giá trị mới cho khách hàng.
Lãnh đạo số là người định hình tầm nhìn và chiến lược chuyển đổi số cho doanh nghiệp. Vai trò của họ là xác định mục tiêu, định hướng phát triển doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể.
Tầm nhìn của lãnh đạo số thường là hướng dẫn tổ chức về mục tiêu và ý định dài hạn trong việc sử dụng công nghệ để cải thiện hoạt động kinh doanh, tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng cường trải nghiệm khách hàng, thậm chí tạo ra những mô hình kinh doanh mới.
Lãnh đạo số xuất sắc là người có tầm nhìn, khát vọng đổi mới, dám chấp nhận rủi ro và có kiến thức, kỹ năng về công nghệ số. Họ là người dẫn dắt, định hướng và tạo động lực cho toàn bộ tổ chức trong quá trình chuyển đổi số.
Bằng cách truyền cảm hứng và thể hiện sự ủng hộ, lãnh đạo số có thể khuyến khích nhân viên tham gia tích cực và đóng góp ý tưởng mới trong quá trình chuyển đổi số. Song đó, lãnh đạo số cũng cần tạo điều kiện thuận lợi để nhân viên nắm bắt và phát triển kỹ năng số hóa. Bao gồm việc cung cấp đào tạo và hỗ trợ, xây dựng môi trường làm việc đổi mới, khuyến khích sự sáng tạo và thử nghiệm.
Khi chuyển đổi số xảy ra, tổ chức cần sẵn sàng thích ứng với những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Lãnh đạo số đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý quá trình chuyển đổi này, từ việc xác định chiến lược số hóa cho đến triển khai và quản lý các dự án liên quan. Họ cần có khả năng quản trị sự thay đổi, tạo ra môi trường thuận lợi để nhân viên chấp nhận và thích ứng với những thay đổi mới.
Bên cạnh đó, lãnh đạo số cần tạo ra một môi trường làm việc linh hoạt và khuyến khích sự hợp tác, chia sẻ thông tin giữa các bộ phận trong tổ chức. Điều quan trọng là họ cần có khả năng nhìn xa và định hướng tương lai của doanh nghiệp trong bối cảnh số hóa. Họ cần định rõ mục tiêu và chiến lược của tổ chức, đồng thời theo dõi, đánh giá quá trình chuyển đổi số để điều chỉnh và cải tiến theo hướng tốt nhất.
Chuyển đổi số đòi hỏi nhân lực có trình độ chuyên môn, kỹ năng phù hợp. Lãnh đạo số cần có kế hoạch đào tạo và phát triển nhân lực, giúp nhân viên nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi số. Vai trò này bao gồm:
Lãnh đạo số cần thúc đẩy tinh thần hợp tác, linh hoạt và sẵn lòng chấp nhận rủi ro trong việc sử dụng công nghệ số. Họ cũng phải đảm bảo rằng các giá trị của tổ chức được thể hiện và thúc đẩy qua việc sử dụng công nghệ. Bằng cách xây dựng văn hóa số, khuyến khích việc học hỏi liên tục và sáng tạo trong tổ chức, khích lệ nhân viên không sợ thất bại khi thử nghiệm các công nghệ và quy trình mới. Đồng thời tạo mọi điều kiện cho sự đổi mới trong tổ chức.
Tư duy hệ thống là yếu tố quan trọng giúp lãnh đạo số nắm vững quy trình làm việc toàn diện của doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số. Điều này đòi hỏi sự nhìn nhận bao quát cũng như chi tiết về hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, lãnh đạo số cần phát triển kỹ năng tổ chức để tạo ra sự đồng thuận và hiệu quả trong quá trình vận hành bộ máy doanh nghiệp.
Với sự đa dạng và chuyên môn khác nhau của các phòng ban, cá nhân trong doanh nghiệp, đôi khi họ hoạt động độc lập mà không đề cao việc tương tác và hỗ trợ đồng nghiệp. Điều này đặt ra thách thức rằng nó có thể làm tập thể chia rẽ, khó khăn trong làm việc nhóm. Do đó, các nhà lãnh đạo số cần có một tư duy hệ thống, nhìn ra được giao điểm và kết nối giữa các phòng ban một cách chặt chẽ và lành mạnh hơn.
Sự hiểu biết sâu sắc và quyết đoán của lãnh đạo số là yếu tố quan trọng để tạo ra động lực mạnh mẽ cho quá trình đầu tư và chuyển đổi số. Trong những năm gần đây, nhu cầu của khách hàng về chất lượng sản phẩm/ dịch vụ không ngừng tăng cao. Để đáp ứng và duy trì vị thế của mình trong thị trường, doanh nghiệp không thể không áp dụng công nghệ để đổi mới cách quản lý, hình thành mô hình kinh doanh đột phá.
Mọi sự thay đổi đều đi kèm với những thách thức và áp lực nhất định, đặc biệt đối với đội ngũ thực hiện. Do đó, kỹ năng lãnh đạo trong quá trình chuyển đổi số trở nên quan trọng, đó không chỉ là nguồn động viên mạnh mẽ mà còn là điểm tựa đáng tin cậy để đội ngũ nhân viên tin tưởng và hoàn thành mục tiêu đã đề ra. Ngoài ra, nó cũng là cơ hội cho những nhà lãnh đạo làm gương và linh hoạt trong việc xử lý các thách thức.
Quá trình chuyển đổi số không phải là hành trình có thể thực hiện và hoàn thành trong một sớm một chiều. Mà nó đòi hỏi sự tham gia tích cực từ cấp lãnh đạo đến những người trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh. Với sự đa dạng về tầng quản lý, chuyên môn và nhận thức của từng cá nhân, vai trò của lãnh đạo số trở nên càng trọng yếu trong quá trình chuyển đổi số.
Chuyển đổi số đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải liên tục thay đổi. Không chỉ đơn thuần là thay đổi công nghệ mà còn đòi hỏi sự thay đổi sâu sắc trong tư duy, văn hóa và quy trình làm việc của tổ chức. Một nhà lãnh đạo giỏi cần có khả năng quản trị sự thay đổi này một cách hiệu quả, đảm bảo rằng tất cả các thành viên trong tổ chức đều hiểu rõ và ủng hộ các sáng kiến chuyển đổi. Họ phải biết cách truyền cảm hứng, xây dựng lòng tin và dẫn dắt đội ngũ của mình vượt qua những thách thức để đạt được các mục tiêu mới.
Không thể phủ nhận rằng công nghệ là nền tảng của chuyển đổi số. Các nhà lãnh đạo không cần phải là chuyên gia kỹ thuật, nhưng cần có kiến thức đủ sâu để hiểu rõ tiềm năng của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, dữ liệu lớn, điện toán đám mây,…. Để đưa ra các quyết định chiến lược hiệu quả, các nhà quản lý cần nắm vững các công nghệ mới nổi, hiểu rõ cách chúng tác động đến mô hình kinh doanh và đưa ra các quyết định thông minh và tối ưu hóa các quy trình vận hành trong doanh nghiệp.
Nếu xem quá trình chuyển đổi số như một dự án tổng thể, mỗi luồng công việc sẽ bao gồm nhiều dự án nhỏ. Việc triển khai đồng bộ, kết nối chặt chẽ các dự án nhỏ, đồng thời mang lại hiệu quả trở thành một thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Trong ngữ cảnh này, năng lực quản lý dự án của nhà lãnh đạo số trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Kết quả của quá trình chuyển đổi số trực tiếp ảnh hưởng đến uy tín của lãnh đạo và cả quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kỹ năng quản lý dự án quyết đoán, mạnh mẽ là chìa khóa để lãnh đạo có thể hiểu rõ tiến trình thực hiện và đảm bảo năng suất ổn định ở từng giai đoạn. Việc phát hiện sớm các sai sót và khó khăn giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với những thay đổi trong quá trình chuyển đổi số.
Dù tư duy lãnh đạo số là yếu tố then chốt để dẫn dắt doanh nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi, nhưng quá trình triển khai trên thực tế lại gặp nhiều rào cản. Không phải doanh nghiệp nào cũng sẵn sàng cho sự thay đổi toàn diện về văn hóa, cách vận hành và cấu trúc tổ chức. Dưới đây là những thách thức điển hình mà các nhà lãnh đạo thường đối mặt khi áp dụng tư duy số:
Một trong những lực cản lớn nhất không nằm ở công nghệ, mà ở tâm lý con người. Nhiều nhân sự quen với cách làm cũ thường tỏ ra hoài nghi, lo lắng hoặc thiếu tự tin khi phải tiếp cận công nghệ mới hoặc quy trình số hóa. Tư duy "làm thế này bao năm rồi có sao đâu" hay "mình không giỏi máy móc" khiến việc triển khai các sáng kiến số dễ gặp sự chống đối thụ động. Nếu lãnh đạo không trực tiếp đồng hành, giải thích rõ lý do và lợi ích, thì chuyển đổi số rất dễ bị “kháng thể” từ chính bên trong tổ chức.
Không phải ai cũng sẵn sàng để bước vào môi trường làm việc số hóa. Việc thiếu kỹ năng sử dụng các công cụ quản trị số (CRM, ERP, AI, nền tảng nội bộ...) là rào cản lớn khiến nhân viên cảm thấy mệt mỏi, loay hoay hoặc làm sai. Để giải bài toán này, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình đào tạo kỹ năng số hóa, không chỉ cho nhân viên mà cả cấp quản lý trung gian – những người trực tiếp “truyền dẫn” chuyển đổi đến từng bộ phận.
Chuyển đổi số không đơn thuần là dự án công nghệ, mà là một tiến trình thay đổi toàn diện về tư duy, cấu trúc và vận hành. Nếu thiếu chiến lược quản trị thay đổi hiệu quả – bao gồm giao tiếp nội bộ, truyền thông mục tiêu, phân tầng thay đổi theo từng giai đoạn – thì dễ dẫn đến “loãng ý chí”, vỡ kế hoạch hoặc mâu thuẫn giữa các bộ phận. Lãnh đạo số cần giữ vai trò "người truyền lửa", đồng thời thiết lập các cơ chế phản hồi để đo lường mức độ chấp nhận thay đổi trong toàn tổ chức.
Việc triển khai các nền tảng số, phần mềm quản trị, hạ tầng bảo mật, kèm theo đào tạo và tư vấn, đòi hỏi một khoản đầu tư đáng kể, đặc biệt với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nếu không hoạch định ngân sách kỹ lưỡng hoặc kỳ vọng kết quả quá sớm, doanh nghiệp dễ rơi vào tình trạng “đứt gánh giữa đường” vì hụt vốn hoặc hụt niềm tin. Do đó, lãnh đạo cần có chiến lược chuyển đổi từng bước, tối ưu nguồn lực hiện có và chỉ triển khai các công nghệ mang lại giá trị thực tế trước.
Môi trường số thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi nhà lãnh đạo và đội ngũ phải học liên tục, cập nhật không ngừng. Mọi hệ thống vừa làm xong hôm nay có thể đã lỗi thời 6 tháng sau. Điều này tạo ra áp lực lớn về mặt tư duy và tổ chức: không ai có thể “ngồi yên” với những gì mình biết. Việc này dễ gây mệt mỏi, quá tải nếu doanh nghiệp không xây dựng được văn hóa học hỏi liên tục và tinh thần thích nghi linh hoạt trong đội ngũ.
Càng phụ thuộc vào công nghệ, doanh nghiệp càng đối mặt với rủi ro liên quan đến bảo mật dữ liệu và an toàn hệ thống. Việc thiếu nhân lực chuyên trách an ninh mạng, hoặc áp dụng công nghệ không qua kiểm chứng, có thể dẫn đến rò rỉ thông tin, mất dữ liệu khách hàng, hoặc bị tấn công từ bên ngoài. Đây là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng nếu tổ chức đang số hóa tài chính, thông tin cá nhân, hệ thống vận hành... Lãnh đạo số cần đưa bảo mật vào chiến lược chuyển đổi ngay từ đầu, chứ không chỉ xem đó là việc "xử lý sau".
Không phải là lãnh đạo, không phải là các nhà quản lý cấp cao, chính nhân viên của bạn mới là người áp dụng công nghệ và thay đổi từng ngày. Do đó, hãy đặt sứ mệnh thay đổi này thành tầm nhìn, thành sứ mệnh chung của tập thể nhân viên. Từng nhân viên cần nhận thức một cách rõ ràng, chính xác rằng, bản thân họ phải là người thay đổi đầu tiên từ những công việc họ đang làm hàng ngày.
Bắt đầu với vai trò lãnh đạo, hãy để những người có ảnh hưởng (trưởng phòng hoặc quản lý cấp cao) hiểu được mục đích và giá trị của sự chuyển đổi. Đây phải là những thành viên đáng tin cậy và được tôn trọng trong tổ chức của bạn, những người có thể dễ dàng truyền đạt những lợi ích của sự thay đổi sắp tới với phần còn lại của công ty. Sau đó tới nhân viên. Cung cấp cho nhân viên không gian mở để thảo luận, trao đổi, cho ý kiến và nêu quan điểm là một cách hiệu quả để các nhà lãnh đạo doanh nghiệp lường trước rủi ro trong chính nội bộ mình.
Sau khi đã làm công tác truyền thông & tinh thần trên toàn doanh nghiệp, hãy bắt đầu ngay khi nhân viên còn hào hứng. Vài tháng đầu tiên trong kế hoạch chuyển đổi của bạn là vô cùng quan trọng và sẽ ảnh hưởng tới tốc độ cho toàn bộ quá trình.
Ăn mừng chiến thắng sớm là một cách tuyệt vời để duy trì sự nhiệt tình - nhưng đừng để những thành tích sớm khiến bạn tự mãn. Để duy trì đà phát triển, hãy tái đầu tư những kết quả đó và tăng thêm giá trị cho quá trình chuyển đổi của bạn.
Ví dụ: Bạn kinh doanh một chuỗi nhà hàng. Giả sử bạn đã áp dụng phần mềm chấm công trực tuyến cho một chi nhánh và đạt được sự ủng hộ của nhân viên tới 90%, chỉ 10% nhân viên còn lại chưa thích thú với phần mềm này. Hãy hỏi họ vấn đề ở đâu và yêu cầu sự trợ giúp từ nhà cung cấp phần mềm để xử lý. Khi đã giải quyết được vấn đề, hãy nhanh chóng nhân rộng ra toàn bộ các chi nhánh, cửa hàng còn lại để đồng bộ việc chấm công mới trên toàn doanh nghiệp.
Vấn đề luôn có thể đến bất kỳ lúc nào. Nhưng bạn có thể hạn chế chúng bằng việc áp dụng các công cụ để kiểm soát, quản lý sự thay đổi để giúp đội nhóm đi đúng hướng và triển khai công nghệ mới hiệu quả hơn. Dưới đây là một số công cụ được khuyến khích sử dụng trong việc hỗ trợ các khía cạnh khác nhau của quá trình chuyển đổi:
Đọc thêm:
BrightChamps là gì? Sứ mệnh đào tạo lãnh đạo công nghệ tương lai tại Việt Nam
Chuyển đổi số là gì? 7 bước để hành trình chuyển đổi số thành công
Đăng nhập để có thể bình luận
Với sự tiến bộ của công nghệ, việc áp dụng công nghệ trong giáo dục đã trở thành một xu hướng không thể phủ nhận. Công nghệ trong giáo dục mang lại nhiều lợi ích cho cả giáo viên lẫn học sinh, giúp tăng cường hiệu quả giảng dạy và tạo ra môi trường học tập tương tác. Cùng 1900.com.vn chia sẻ các giải pháp ứng dụng công nghệ vào giáo dục nhé!
Chiến lược phát triển startup giáo dục cần tập trung vào việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp vững mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng thực tế, đồng thời chú trọng đến việc đổi mới sáng tạo và tiếp cận công nghệ. Cùng 1900.com.vn chia sẻ nhé!
Trong bối cảnh thị trường giáo dục cạnh tranh khốc liệt hiện nay, việc xây dựng thương hiệu cho trường học không còn là một lựa chọn mà đã trở thành một nhu cầu cấp thiết. Cùng 1900.com.vn chia sẻ cách phát triển thương hiệu trường học nhé!