Gen Z (Generation Z), hay còn gọi là Thế hệ Z, là thuật ngữ chỉ những người sinh ra trong khoảng thời gian từ cuối những năm 1900 và đầu những năm 2000. Các nhà học giả vẫn còn tranh luận về thời điểm bắt đầu của thế hệ này, tuy nhiên theo nhiều nghiên cứu nhóm người này sinh từ năm 1995 đến năm 2012.
Đọc thêm: Top việc làm đang tuyển dụng mới nhất 2024
Chắc hẳn bạn đã quen thuộc với khái niệm thế hệ trong gia đình. Ông bà, cha mẹ, con cái và con cháu của bạn đều tạo nên một thế hệ khác biệt trong mối quan hệ với bạn. Nhưng mỗi người trong số họ cũng thuộc về một nhóm đồng đẳng khác nhau, được nhóm lại với nhau dựa trên thời điểm họ sinh ra và những gì họ trải qua trong cuộc sống. Các nhà khoa học xã hội đã nghiên cứu các thế hệ - về cả lý thuyết và thực tế - trong nhiều thiên niên kỷ. Gần đây hơn, các nhà tư tưởng như August Comte đã lập luận rằng sự thay đổi thế hệ là động cơ đằng sau sự thay đổi xã hội. Cụ thể hơn, mỗi thế hệ bước vào một giai đoạn sống mới ít nhiều đồng thời là nhịp đập tạo nên lịch sử của một xã hội.
Các sự kiện quy mô lớn cũng có thể định hình đặc điểm của một thế hệ và thường được phản ánh trong tên của các thế hệ. Ví dụ, Thế hệ Mất mát được đặt tên theo sự bất ổn và mất mát của những người sống qua Thế chiến thứ nhất. Sau đó, Thế hệ Vĩ đại nhất được đặt tên cho sự hy sinh anh dũng của nhiều người trong Thế chiến thứ hai. Gần đây hơn, thế giới quan của Gen Y đã được định hình bởi các cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 và sự phổ biến của Internet.
Tất nhiên, đây chỉ là những thông tin khái quát: mỗi thế hệ bao gồm vô số cá nhân độc đáo với ý kiến, giá trị, hành vi và kế hoạch của riêng họ cho tương lai. Một số nhà khoa học xã hội thậm chí còn tin rằng việc nghiên cứu các thế hệ có thể làm xáo trộn động cơ thúc đẩy con người ở cấp độ cá nhân. Lý thuyết thế hệ nên được hiểu với sự báo trước này và chỉ được sử dụng như một cách phản ánh về suy nghĩ về xã hội.
Trước gen Z, thế giới đã đi qua hàng loạt thế hệ. Trong đó, có thể kể đến Thế hệ Mất mát (1890 - 1915), Thế hệ Vĩ đại (1910 - 1924), Thế hệ Im lặng (1925 - 1945), Thế hệ X (1965 -1979), Thế hệ Y (1980 -1994). Tuy nhiên, trong phần này, 1900 sẽ tập trung nhiều đến Gen Y (Millennials) - thế hệ phía trước cận kề Gen Z. Vì đây là thế hệ chiếm đa số trong những người thường xuyên tương tác với Gen Z.
Gen Y là thuật ngữ được sử dụng để chỉ những người sinh trong khoảng từ 1980 đến 1994. Họ được xem là những người đặt nền móng và chứng kiến sự chuyển biến của thiên niên kỷ. Những người thế hệ này là nhóm người được tiếp cận đầu tiên với công nghệ, truyền thông xã hội hay các blog, mạng xã hội… hay còn được gọi là nền công nghiệp 3.0. Thêm vào đó, tại giai đoạn này thế giới chứng kiến sự bùng nổ của các ông lớn như Google, Facebook, Twitter hay Linkedin, Youtube, PayPal,….
Những người thuộc Gen Y được tiếp xúc nhiều với các thiết bị khoa học công nghệ và thông tin nên họ dễ dàng thích nghi và cởi mở hơn nhiều so với các thế hệ trước. Gen Y được đặc trưng bởi tính cách lạc quan và cởi mở, khả năng giao tiếp và hòa nhập tốt và tư duy đổi mới. Ngoài ra, theo nghiên cứu của giáo sư Lavina Sharma (SIBM), Gen Y có xu hướng chú trọng đến kết quả hơn là quá trình. Dù có một số điểm khác biệt, nhưng do khoảng cách thế hệ giữa Gen Y và Gen Z không lớn nên họ dễ hòa hợp hơn trong môi trường công sở.
Đọc thêm: 4 điều mà mọi Gen Z quan tâm nhất là gì?
Như chúng ta đã biết, thế hệ non trẻ nhất hiện nay là Gen Alpha - nhóm nhân khẩu học nằm ngay sau Gen Z. Các nhà nghiên cứu xác định khoảng thời gian từ đầu thập niên 2010 đến những năm cuối của thập niên 2020, cụ thể là từ năm 2013 đến 2025, là khoảng thời gian mà nhóm này được sinh ra. Gen Alpha còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như: Thế hệ Screenagers, Generation Alpha, iGeneration, v.v. Cụm từ screenagers với từ gốc là “screen”, nghĩa là “thiết bị màn hình”. Thuật ngữ này đã cho thấy đây là thế hệ được tiếp xúc với các thiết bị công nghệ, truyền thông trực tuyến chỉ qua một cú chạm, vượt trội hơn các thế hệ đi trước rất nhiều.
Đa phần, Gen Alpha sẽ được chăm sóc bởi thế hệ gen Y hoặc gen Z. Điều này đã tạo cho thế hệ này một môi trường phát triển toàn diện hơn, dễ dàng tiếp cận với nền văn hóa và giáo dục.
Mặc dù có nhiều sự khác biệt đáng kể trong nhóm nhân khẩu học được gọi là Gen Z này, nhưng về tổng thể các thành viên của nhóm vẫn sở hữu một số đặc điểm chung như sau:
Được sinh ra với chiếc điện thoại di động trên tay, nhiều Gen Z ngày nay có nhiều tài khoản mạng xã hội khác nhau. Họ sử dụng các nền tảng như Instagram, Snapchat, Facebook, Twitter, YouTube, TikTok và nhiều nền tảng khác. Mọi người truy cập mạng xã hội để giải trí, giao lưu, chia sẻ nội dung, đề xuất hoặc chỉ để khám phá những điều mới. Nhiều người ngày nay cũng sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội làm nền tảng để họ gây ảnh hưởng đến người khác và nói lên ý kiến của họ. Vì họ có thể truy cập mạng xã hội bằng bất kỳ thiết bị nào nên họ vẫn có thể thực hiện tất cả những điều trên ngay cả với COVID-19. Tuy nhiên, thanh thiếu niên ngày nay có xu hướng dành quá nhiều thời gian cho thiết bị của họ, điều này có thể gây nghiện và dẫn đến các vấn đề về sức khỏe. Hơn nữa, web trực tuyến không phải lúc nào cũng là một nơi an toàn. Thông thường, nhiều bạn trẻ Gen Z thường vô tình tiếp xúc với những hiểm họa nguy hiểm.
Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến một số quan niệm sai lầm về thế hệ này. Một số người cho rằng Gen Z quá tập trung đến những hoạt động trực tuyến thay vì dành thời gian với gia đình và người thân. Thực tế, theo khảo sát của Đại học Stanford, khi được hỏi về kiểu giao tiếp mình thích nhất, thay vì câu trả lời được kỳ vọng là những hình thức giao tiếp kỹ thuật số yêu thích của nhóm này - ví dụ: văn bản, email, nhóm trò chuyện, DM, FaceTime, Skype, v.v. - nhưng hầu hết Gen Z-ers đều cho biết hình thức giao tiếp yêu thích của mình là giao tiếp “trực tiếp”.
Theo khảo sát của McKinsey (Hoa Kỳ), Gen Z phải đối mặt với khủng hoảng về sức khỏe hành vi nghiêm trọng. Khảo sát cho biết, thế hệ Z của Hoa Kỳ có triển vọng kém tích cực nhất và có tỷ lệ mắc các bệnh tâm thần cao nhất so với bất kỳ thế hệ nào: Những Gen Z-ers ở châu Âu cho biết bản thân đang phải vật lộn với sự tự kỳ thị. Sự bi quan này được thúc đẩy bởi tình trạng bất ổn toàn cầu ngày càng tăng, chiến tranh và gián đoạn, khủng hoảng tài chính và những gián đoạn do đại dịch COVID-19 gây ra.
Một trong những nguyên nhân khác là vì Gen Z ngày ngày phải xử lý một lượng thông tin quá tải. Họ cũng đối diện với nhiều áp lực hơn từ lạm dụng chất kích thích, bạo lực học đường, áp lực bạn bè, cạnh tranh việc làm, ly hôn và nghèo đói, bạo lực, khó chịu và bệnh mãn tính, sự bất định của cuộc sống. PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các khoa học giáo dục, Trường Đại học (ĐH) Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, nói: Gen Z đang sống trong một thế giới được định nghĩa bởi từ PAID. Trong đó, P (pressure) là áp lực; A (always on) kết nối 24/7; I (information overloaded) bội thực thông tin và D (distracted) phân tâm.
Bốn yếu tố này đang ảnh hưởng đến người trẻ Việt Nam. Họ gặp áp lực trong học tập. Việc kết nối 24/7 khiến họ dễ tiếp cận với những điều lệch chuẩn hay những bạo lực, bào mòn sức khỏe tâm thần. Đồng thời, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất khi học sinh, sinh viên ngày càng yếu, béo phì, cận thị. Tiếp cận nhiều thông tin không có chọn lọc khiến họ cảm thấy thế giới nguy hiểm, bất an, nên càng lo lắng, cô đơn hơn. Thế hệ gen Z còn gặp phải vấn đề rối loạn giấc ngủ, lo âu trầm cảm, nguy cơ bị bắt nạt trực tuyến nhiều hơn.
Đọc thêm: Công việc hàng đầu khiến Gen Z bị thu hút
Thế hệ Z, với lượng thông tin khổng lồ có thể tùy ý sử dụng thông qua Internet, dường như thực dụng và có óc phân tích hơn về các quyết định của họ so với các thế hệ trước. 65% Gen Z trong cuộc khảo sát McKinsey nói rằng họ đặc biệt coi trọng việc biết những gì đang diễn ra xung quanh mình và kiểm soát chúng. Thế hệ trẻ này cũng cảm thấy thoải mái hơn khi tiếp thu kiến thức trực tuyến so với các cơ sở học tập truyền thống.
Hơn nữa, Gen Z lớn lên vào thời điểm căng thẳng kinh tế toàn cầu — thực tế là thời kỳ suy thoái kinh tế lớn nhất trong lịch sử. Những thách thức này khiến thế hệ Z ít lý tưởng hóa hơn so với Gen Y mà nhóm chuyên gia này đã khảo sát. Nhiều Gen Z nhận thức sâu sắc về sự cần thiết phải tiết kiệm cho tương lai và coi sự ổn định trong công việc quan trọng hơn mức lương cao. Chẳng hạn, họ đã thể hiện sự ưu tiên cao đối với việc làm thường xuyên hơn là công việc tự do hoặc bán thời gian, điều này có thể gây ngạc nhiên so với thái độ của thế hệ thiên niên kỷ. Theo cuộc khảo sát, 42% Gen Z từ 17 đến 23 tuổi đã có việc làm thành công với công việc toàn thời gian hoặc bán thời gian hoặc công việc tự do—một tỷ lệ khá cao đối với những người ở độ tuổi còn quá trẻ.
GenZ hiện bị ảnh hưởng và định hướng lớn bởi tinh thần doanh nhân khởi nghiệp, họ có mong muốn trở thành doanh nhân, cho rằng làm giàu là vinh quang. Chính vì vậy, dự báo là Gen Z có nhu cầu tìm đọc các tài liệu liên quan đến tư duy tài chính từ sớm hơn.
Trong giai đoạn của Gen Z, tỉ lệ sinh ít hơn, nhiều gia đình chỉ có 1 con, cấu trúc gia đình trở nên gãy vỡ khiến cha mẹ bận việc, không có thời gian quan tâm con; sân chơi vật lý bị thu hẹp – chính điều này khiến Gen Z ích kỷ hơn, ít gắn bó với cha mẹ và ít coi trọng giá trị gia đình. Vì vậy, GenZ là những tôn sùng chủ nghĩa cá nhân hơn, thích thể hiện cá tính bản sắc độc đáo của bản thân. Họ tự lập tự chủ nhiều hơn, nhưng sống cũng hiện sinh hơn, sống tập trung vào hiện tại. Đối với Gen Z, điểm mấu chốt không phải là chỉ xác định bản thân thông qua một khuôn mẫu mà là để các cá nhân thử nghiệm những cách khác nhau để trở thành chính mình và định hình bản sắc cá nhân của họ theo thời gian. 76% Gen Z nói rằng họ theo đạo. Đồng thời, họ cũng là thế hệ cởi mở nhất với nhiều chủ đề khác nhau không nhất thiết phải phù hợp với niềm tin rộng lớn hơn về các tôn giáo. Ví dụ, 20% trong số họ không coi mình là người dị tính hoàn toàn, trái ngược với 10 phần trăm ở các thế hệ khác. 60% Gen Z nghĩ rằng các cặp đồng giới có thể nhận con nuôi—nhiều hơn 10 điểm phần trăm so với những người ở các thế hệ khác.
Tính trôi chảy của giới tính có thể là phản ánh rõ ràng nhất đối với quan niệm của Gen Z về bản sắc cá nhân, nhưng đó không phải là phản ánh duy nhất. Gen Zers luôn được kết nối. Họ liên tục đánh giá lượng thông tin và ảnh hưởng chưa từng có. Đối với họ, bản thân là nơi để thử nghiệm, kiểm tra và thay đổi. Bảy trong số mười Gen Z nói rằng điều quan trọng là phải bảo vệ các nguyên nhân liên quan đến bản sắc, vì vậy họ quan tâm đến nhân quyền hơn các thế hệ trước; trong các vấn đề liên quan đến chủng tộc và dân tộc; trong các vấn đề về đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới; và trong nữ quyền.
Bản thân GenZ bây giờ cũng không còn thích học hàn lâm nữa mà học theo kiểu “cầm tay chỉ việc” (on job training)... Nên gen Z thích đọc về các kỹ năng cụ thể, hướng dẫn để làm việc được luôn, kiếm tiền được ngay như học các thủ thuật, các mẹo, học kỹ năng nghề dịch vụ, làm đẹp...
Nhìn vào các thành viên lớn tuổi của Thế hệ Z cho thấy họ đang ở trên một quỹ đạo giáo dục hơi khác so với các thế hệ đi trước họ. Họ ít có khả năng bỏ học cấp ba và có nhiều khả năng đăng ký vào đại học hơn. Trong số những người từ 18 đến 21 tuổi không còn học trung học vào năm 2018, 57% đã đăng ký học đại học hai năm hoặc bốn năm. Con số này so với 52% trong số Millennials vào năm 2003 và 43% trong số các thành viên của Gen X vào năm 1987. Gen Z cũng có nhiều khả năng có cha hoặc mẹ có trình độ đại học hơn so với các thế hệ thanh niên trước đây. Vào năm 2019, 44% Gen Z từ 7 đến 17 tuổi đang sống với cha hoặc mẹ có bằng cử nhân trở lên, so với 33% Millennials khi họ cùng độ tuổi.
Các vấn đề an ninh phi truyền thống được Gen Z quan tâm bao gồm an ninh lương thực, an ninh khí hậu, an ninh biển đảo... Hiện giới trẻ bắt đầu thử các cách sống khác nhau như “sống xanh”, “sống tối giản”, “sống độc thân”, “sống thực dưỡng”, ăn kiêng Keto, sống chậm, trở về với thiên nhiên, coi chạy như là lẽ sống.... Gen Z cũng thường được biết đến với chủ nghĩa lý tưởng — họ là một phần của làn sóng mới “ người tiêu dùng hòa nhập ” và những người mơ mộng tiến bộ về mặt xã hội. Nói chung, thế hệ Z tin tưởng vào việc góp phần ngăn chặn sự gia tăng của biến đổi khí hậu và thiết lập sự công bằng hơn cho tất cả mọi người. Hơn bất kỳ thế hệ nào khác, Gen Z cùng nhau đòi hỏi mục đích và trách nhiệm giải trình , tạo ra nhiều cơ hội hơn cho những người có xuất thân đa dạng và ít được đại diện cũng như thực hành xanh và bền vững nghiêm ngặt .
Đọc thêm: Tại sao Freelancer trở thành xu hướng của gen Z hiện nay?
Những người ở đỉnh cao của Gen Z và Millennials — những người được sinh ra ngay trước khi bước sang thiên niên kỷ — đôi khi được gọi là “Zillennials” hoặc “Zennials”. Điều đó bao gồm những người thuộc thế hệ Z lớn tuổi hơn đã tham gia lực lượng lao động được vài năm và những người thuộc Gen Y trẻ tuổi, những người đồng cảm hơn với thế hệ Z.
Tuy nhiên, Gen Z thường có những trải nghiệm hình thành riêng khác với trải nghiệm của hầu hết Millennials . Dưới đây là một số cách Thế hệ Z khác với thế hệ đi trước của mình:
Gen Z đôi khi còn được gọi là Zoomers, là nhóm nhân khẩu học nằm giữa thế hệ Millennials và thế hệ Alpha chính là thế hệ trẻ mới chiếm đa số hiện nay, 1900 - tin tức việc làm vừa cung cấp cho bạn thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về thế hệ này. Hy vọng 1900 đã cung cấp cho bạn thông tin cần thiết và thiết thực.
Đăng nhập để có thể bình luận
Phát triển bản thân chính là cách bạn nỗ lực phát triển bản thân trở thành phiên bản của tốt hơn ngày hôm qua. Trong bài viết dưới đây, cùng 1900 - tin tức việc làm sẽ chia sẻ đến bạn đọc những kỹ năng để có thể phát triển bản thân nhé!
Tại sao khi vui vẻ con người làm việc hiệu quả hơn? Bạn có tò mò về các cách mà mình có thể làm để gia tăng hạnh phúc trong công việc không? Cùng 1900 tìm hiểu rõ hơn qua bài viết này!
Tư duy phản biện là một trong những kỹ năng quan trọng cần thiết của con người, đặc biệt là các bạn học sinh, sinh viên. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng 1900 - tin tức việc làm đồng hành cùng bạn tìm hiểu chi tiết về tư duy phản biện và các kỹ năng biện pháp rèn luyện này hiệu quả nhé !