Bạn có bao giờ cảm thấy mọi thứ trong cuộc sống đều "ổn", nhưng bản thân vẫn trống rỗng, vô định, không còn biết mình đang sống vì điều gì? Nếu có, rất có thể bạn đang trải qua khủng hoảng hiện sinh – một giai đoạn tâm lý đầy thách thức mà nhiều người hiện đại, đặc biệt là giới trẻ, đang đối mặt.
Khủng hoảng hiện sinh (Existential Crisis) là trạng thái tâm lý mà một cá nhân trải qua cảm giác mất phương hướng, hoang mang, nghi ngờ sâu sắc về ý nghĩa cuộc sống, mục đích tồn tại, giá trị bản thân và vai trò của mình trong thế giới. Đây là một hiện tượng được nghiên cứu trong các lĩnh vực như tâm lý học, triết học, và khoa học thần kinh.
Tâm lý học hiện sinh (Existential Psychology):
Các nhà tâm lý học như Rollo May, Viktor Frankl và Irvin Yalom cho rằng khủng hoảng hiện sinh xuất hiện khi con người đối diện với bốn nỗi lo tồn tại chính:
Viktor Frankl (1946) trong tác phẩm Man's Search for Meaning cho rằng con người trải qua khủng hoảng hiện sinh khi họ mất đi cảm nhận về ý nghĩa cuộc sống, từ đó dễ dẫn đến trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn tâm lý.
Khoa học thần kinh và tâm lý hiện đại:
Các nghiên cứu gần đây (ví dụ: Heine et al., 2006) cho thấy khi con người trải qua "cognitive dissonance" – mâu thuẫn nhận thức về giá trị sống – sẽ gây ra cảm giác mất kiểm soát và hoài nghi về chính mình.
Các phản ứng sinh học như hoạt động tăng ở vùng não liên quan đến cảm xúc tiêu cực và stress (amygdala, anterior cingulate cortex) cũng được ghi nhận khi cá nhân trải qua khủng hoảng hiện sinh.
Dù không phải là một bệnh lý, nhưng khủng hoảng hiện sinh có thể ảnh hưởng lớn đến tinh thần và chất lượng sống nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời.
Nhiều người trẻ và cả người trưởng thành rơi vào trạng thái sống “tự động”, không mục tiêu rõ ràng, khiến họ dễ hoài nghi về giá trị của bản thân. Theo khảo sát của Deloitte (2022) về thế hệ Gen Z toàn cầu: 40% người trẻ cảm thấy bản thân "đang sống không có mục đích rõ ràng", và điều này khiến họ thường xuyên lo lắng, mệt mỏi tinh thần.
Khi những mục tiêu quan trọng (ví dụ: đỗ đại học, tìm được việc làm, lập gia đình…) đã đạt được hoặc trở nên xa vời, con người dễ rơi vào trạng thái lạc lối.
Nghiên cứu của American Psychological Association (APA) cho thấy: Người không có mục tiêu cụ thể trong cuộc sống có nguy cơ cao hơn 2.4 lần mắc các triệu chứng trầm cảm và khủng hoảng bản sắc.
Việc so sánh với đồng nghiệp, bạn bè, người nổi tiếng khiến bạn cảm thấy bản thân "không đủ giỏi", "thua kém" dù thực tế không phải vậy.
Nghiên cứu của Pew Research Center (2020) chỉ ra rằng: 69% người trẻ thừa nhận họ cảm thấy tệ về bản thân sau khi sử dụng mạng xã hội do nhìn thấy thành công của người khác. Những kỳ vọng từ bên ngoài như: "phải thành công trước 30 tuổi", "phải có nhà, có xe", hay "phải sống đúng chuẩn mực" có thể đè nặng lên tâm lý cá nhân.
Những sự kiện tiêu cực như mất người thân, chia tay, thất nghiệp, mắc bệnh hiểm nghèo thường làm lung lay toàn bộ hệ thống niềm tin, giá trị sống của cá nhân.
Một nghiên cứu đăng trên Journal of Affective Disorders (2018) chỉ ra: Gần 60% người trải qua biến cố lớn trong 6 tháng gần nhất có nguy cơ gặp khủng hoảng hiện sinh, đặc biệt nếu không có sự hỗ trợ tâm lý phù hợp.
Tư vấn về ý nghĩa cuộc đời là gốc rễ của khủng hoảng hiện sinh: con người đặt câu hỏi mà không dễ tìm được lời giải như: “Rốt cuộc mình sinh ra để làm gì?”, “Nếu mai chết đi thì mình có tiếc nuối không?”, “Cuộc đời mình có đang đúng hướng?”
Nhà tâm lý học hiện sinh Irvin D. Yalom gọi đây là "nỗi lo về sự vô nghĩa", một trong 4 trụ cột dẫn đến rối loạn hiện sinh. Viktor Frankl, trong cuốn Man's Search for Meaning, viết rằng: Con người có thể chịu đựng bất kỳ đau khổ nào nếu họ tìm thấy một lý do để sống.
Ngược lại, khi thiếu đi ý nghĩa sống, họ dễ rơi vào trạng thái trầm cảm và hoang mang hiện sinh.
Khủng hoảng hiện sinh không chỉ là những câu hỏi mông lung về ý nghĩa cuộc đời, mà còn biểu hiện qua nhiều triệu chứng tâm lý và hành vi rất cụ thể. Nếu bạn đang gặp phải những dấu hiệu dưới đây, có thể bạn đang trải qua một giai đoạn khủng hoảng hiện sinh mà chưa nhận ra.
Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy nhất là cảm giác trống rỗng kéo dài, như thể cuộc sống không còn mang lại cảm xúc hay động lực. Mọi việc dường như trở nên “vô vị”, kể cả những điều từng khiến bạn hạnh phúc trước đây. Bạn có thể bắt đầu đặt ra những câu hỏi như:
“Mỗi ngày trôi qua đều giống nhau, mình sống vì điều gì?”,
“Tất cả những gì mình đang làm có thực sự có ý nghĩa không?”
📌 Theo nghiên cứu của Journal of Existential Psychology (2021), 72% người trải qua khủng hoảng hiện sinh mô tả cảm xúc chủ đạo là "sự trống rỗng" hoặc "vô nghĩa".
Khi không còn cảm thấy kết nối với chính mình hoặc thế giới xung quanh, nhiều người có xu hướng thu mình, tránh xa các mối quan hệ xã hội.
Họ cảm thấy khó chia sẻ vì sợ người khác không hiểu, hoặc đơn giản là không còn muốn tương tác. Việc trò chuyện, gặp gỡ bạn bè, gia đình trở nên gượng ép hoặc bị cắt giảm dần.
📊 Một khảo sát của Đại học Harvard (2020) cho thấy:
Gần 55% người đang đối mặt với khủng hoảng hiện sinh thừa nhận họ có xu hướng “tự cô lập” và “cắt đứt kết nối xã hội” trong thời gian dài.
Người đang trải qua khủng hoảng hiện sinh thường cảm thấy bất an và lo lắng mơ hồ về tương lai, dù không có lý do rõ ràng. Những suy nghĩ như:
“Mình đang đi đúng hướng không?”,
“Nếu mình tiếp tục sống như thế này thì sẽ ra sao?”,
“Liệu sau này mình có hối tiếc không?”
…xuất hiện lặp đi lặp lại và gây căng thẳng tinh thần.
Nhiều người miêu tả cảm giác này là "nỗi sợ vô hình", không biết chính xác mình sợ điều gì, nhưng luôn thấy bất an.
Một dấu hiệu rõ ràng khác là việc mất dần động lực làm việc, học tập hoặc theo đuổi sở thích cá nhân. Những điều từng khiến bạn hào hứng như viết lách, vẽ tranh, chơi nhạc, tập thể dục… giờ đây không còn tạo ra cảm xúc tích cực.
Bạn có thể cảm thấy mình đang “vận hành như một cái máy”, làm mọi việc chỉ để hoàn thành nghĩa vụ, không còn thấy vui hay có mục đích.
📚 Theo nghiên cứu từ Frontiers in Psychology (2022), cảm giác mất phương hướng và thiếu mục tiêu sống là nguyên nhân hàng đầu khiến người trẻ mất đam mê, dễ kiệt sức tinh thần (burnout), kể cả khi không chịu áp lực công việc lớn.
Các triệu chứng của khủng hoảng hiện sinh thường âm thầm, khó nhận biết và dễ bị nhầm lẫn với mệt mỏi thông thường hoặc trầm cảm nhẹ. Tuy nhiên, khi chúng kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng sống, bạn nên nghiêm túc nhìn nhận lại bản thân và tìm kiếm sự hỗ trợ. Nhận biết sớm là bước đầu tiên để bạn tìm lại ý nghĩa và sự kết nối với cuộc sống.
Đừng cố gắng gạt bỏ hay phủ nhận cảm giác trống rỗng, lo lắng, vô định. Khủng hoảng hiện sinh không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là một phần tự nhiên trong hành trình phát triển cá nhân.
Việc bạn cảm thấy bất ổn không có nghĩa là bạn “có vấn đề” – mà là bạn đang tỉnh thức với chính mình.
Hãy học cách quan sát cảm xúc như một người bạn, thay vì là kẻ thù. Câu hỏi đơn giản như: “Mình đang cảm thấy gì? Vì sao lại như vậy?”…sẽ giúp bạn hiểu mình sâu sắc hơn thay vì cố quên đi.
Trong khủng hoảng, con người thường quên mất điều gì thực sự quan trọng với họ. Đó có thể là sự sáng tạo, tự do, sự chân thành, cống hiến hay tình yêu thương.
Việc kết nối lại với giá trị cốt lõi giúp bạn tái định hướng cuộc sống và đưa ra quyết định ý nghĩa hơn.
Gợi ý: Hãy thử viết xuống 5 giá trị sống mà bạn trân trọng nhất. Đặt câu hỏi: “Cuộc sống mình hiện tại có đang đi đúng với những giá trị này không?”
Khi cuộc sống trở nên vô định, những mục tiêu lớn lao như “phải thành công”, “phải tìm ra ý nghĩa sống” sẽ càng khiến bạn áp lực hơn. Thay vào đó, hãy bắt đầu với mục tiêu nhỏ và thiết thực như:
Theo nguyên lý “progress = happiness”, cảm giác đạt được từng bước nhỏ sẽ khơi dậy lại niềm tin và động lực sống trong bạn
Bạn không cần phải “chiến đấu” một mình. Nói ra nỗi lòng với người thân, bạn bè đáng tin cậy hoặc chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn giải tỏa cảm xúc bị dồn nén, đồng thời nhìn nhận vấn đề từ góc nhìn mới.
Nhiều nghiên cứu cho thấy việc nói chuyện với một người biết lắng nghe có thể giảm tới 40% mức độ căng thẳng tâm lý. Đôi khi, chỉ cần một người thấu hiểu cũng đủ để bạn cảm thấy nhẹ lòng hơn rất nhiều.
Thiền không chỉ là một phương pháp thư giãn, mà còn là cách để bạn quay về kết nối với chính mình, nhận diện suy nghĩ – cảm xúc một cách rõ ràng hơn.
Bên cạnh đó, việc học thêm kỹ năng mới, đọc sách về tâm lý, triết học, phát triển cá nhân cũng giúp mở rộng góc nhìn và tìm thấy hướng đi mới
Mạng xã hội dễ khiến bạn so sánh và thấy mình “tụt hậu”. Hãy cho phép bản thân nghỉ ngơi khỏi thế giới ảo để lắng nghe nhu cầu thật sự bên trong. Một khoảng lặng có thể giúp bạn tìm lại sự rõ ràng.
Không phải cô đơn, mà là “ở một mình có chất lượng”. Đây là lúc bạn tạm rời khỏi guồng quay để suy nghĩ sâu hơn về bản thân và cuộc sống. Một buổi cà phê một mình, đi dạo không mang điện thoại… cũng có thể chữa lành.
Sự lặp lại hàng ngày có thể khiến bạn cảm thấy bế tắc. Thử làm điều gì đó khác thường – như học một kỹ năng mới, đi đến nơi chưa từng tới – có thể “reset” lại cảm xúc. Càng trải nghiệm, bạn càng hiểu mình rõ hơn.
Viết ra những gì bạn đang nghĩ và cảm nhận sẽ giúp bạn sắp xếp lại tâm trí. Nhật ký là nơi an toàn để bạn thể hiện sự hỗn loạn mà không bị phán xét. Đôi khi, qua những dòng chữ, bạn sẽ tìm ra điều mình thật sự cần.
Làm điều tử tế cho người khác không chỉ giúp họ mà còn mang lại cảm giác có ý nghĩa cho chính bạn. Những hành động nhỏ như lắng nghe, hỗ trợ hay tình nguyện có thể chữa lành tâm trạng tiêu cực. Bạn sẽ nhận ra mình vẫn có giá trị.
Hãy dành thời gian xem lại những gì bạn đã làm được, dù là nhỏ nhất. Bạn đã vượt qua nhiều thử thách hơn mình tưởng. Việc này giúp bạn nhận ra mình không “vô định” như cảm giác đang có.
Khủng hoảng hiện sinh không biến mất sau một đêm. Hãy đối xử với bản thân bằng lòng kiên nhẫn và sự bao dung. Mỗi ngày bạn vượt qua là một bước tiến gần hơn đến phiên bản trưởng thành và có chiều sâu hơn của chính mình.
Khủng hoảng hiện sinh là một phần tự nhiên trong hành trình trưởng thành. Tuy nhiên, nếu những cảm xúc tiêu cực kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày, bạn không nên "tự vượt qua" một mình. Việc tìm đến chuyên gia tâm lý không có nghĩa là bạn “yếu đuối”, mà là một hành động dũng cảm và chủ động để chăm sóc sức khỏe tinh thần của chính mình.
Bạn thấy bản thân “không thiết tha” với bất cứ điều gì trong thời gian dài – kể cả những điều từng khiến bạn hạnh phúc. Mỗi ngày trôi qua chỉ là sự tồn tại, không còn mục tiêu hay lý do rõ ràng để cố gắng.
Những suy nghĩ tiêu cực, lo lắng mơ hồ, sợ hãi tương lai... diễn ra liên tục và ảnh hưởng đến giấc ngủ, năng suất làm việc, hoặc mối quan hệ với người khác.
Tình trạng tâm lý căng thẳng kéo dài có thể biểu hiện qua các triệu chứng thể chất. Nếu bạn thường xuyên mất ngủ, ăn uống thất thường, hay cảm thấy mệt mỏi dù không vận động nhiều, hãy cân nhắc gặp chuyên gia.
Bạn thường xuyên tự trách, cảm thấy mình "không đủ tốt", "không xứng đáng", hoặc dằn vặt vì quá khứ. Những suy nghĩ này có thể dẫn đến trầm cảm nếu không được can thiệp kịp thời.
Dù chỉ là thoáng qua, những suy nghĩ như “biến mất sẽ nhẹ nhàng hơn”, “mình không quan trọng” hay “muốn kết thúc tất cả” là dấu hiệu nghiêm trọng. Đừng chần chừ, hãy tìm gặp bác sĩ tâm lý hoặc gọi đến các đường dây nóng hỗ trợ tinh thần.
Tâm lý cũng giống như thể chất – khi đau thì cần được chữa lành. Việc tìm đến chuyên gia tâm lý là cách bạn bảo vệ sức khỏe tinh thần, chủ động tìm lại sự cân bằng và ý nghĩa trong cuộc sống. Bạn không cần phải chờ đến khi “gục ngã” mới được phép tìm sự giúp đỡ.
Khủng hoảng hiện sinh không phải là điều đáng sợ, mà là một phần rất đỗi tự nhiên trong hành trình trưởng thành và khám phá bản thân. Dù có thể khiến bạn cảm thấy lạc lối, hoang mang hay trống rỗng, nhưng chính những khoảnh khắc ấy lại là cơ hội để bạn tạm dừng, nhìn lại và chọn một hướng đi có ý nghĩa hơn cho cuộc đời mình.
Hãy nhớ rằng: bạn không đơn độc. Rất nhiều người cũng từng trải qua giai đoạn giống bạn – và họ đã vượt qua, bằng cách chấp nhận, thấu hiểu và từng bước thay đổi. Đừng ngại tìm đến sự hỗ trợ khi cần. Và trên hết, hãy kiên nhẫn, dịu dàng với chính mình trong quá trình này. Vì đôi khi, việc “không biết mình là ai” chính là bước đầu tiên để bắt đầu hành trình trở thành người mà bạn muốn trở thành.
Đăng nhập để có thể bình luận
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng tự hỏi “Học ngành gì để dễ xin việc?” khi đứng trước ngưỡng cửa lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Bài viết này sẽ giới thiệu đến bạn những ngành học dễ xin việc trong giai đoạn sắp tới, từ các lĩnh vực công nghệ, quản trị, đến những ngành đang được dự báo sẽ phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Tư duy phản biện (Critical Thinking) là một trong những kỹ năng quan trọng giúp chúng ta giải quyết vấn đề hiệu quả và đưa ra những quyết định chính xác. Bài viết cung cấp 12 đặc điểm nổi bật của người có tư duy phản biện và các ví dụ thực tế giúp bạn hiểu rõ hơn về cách tư duy này hoạt động trong cuộc sống hàng ngày.
Critical Thinking là gì? Tại sao cần rèn luyện tư duy phản biện? Critical Thinking, hay còn gọi là tư duy phản biện, là khả năng phân tích, đánh giá và xử lý thông tin một cách logic, khách quan, thay vì tin theo cảm tính hay ý kiến số đông.