Cơ cấu kinh tế là tổng thể các bộ phận hợp thành, cùng với vị trí, tỉ trọng và quan hệ tương tác phù hợp giữa các bộ phận trong hệ thống kinh tế quốc dân. Cơ cấu kinh tế được xem xét dưới góc độ: cơ cấu ngành (như công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ...); cơ cấu vùng (các vùng kinh tế theo lãnh thổ) và cơ cấu thành phần kinh tế.
Trong cơ cấu kinh tế thì cơ cấu ngành là bộ phận có tầm quan trọng đặc biệt, là bộ xương của cơ cấu kinh tế. Xây dựng cơ cấu kinh tế là yêu cầu cần thiết khách quan của mỗi nước trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Vấn đề quan trọng là tạo ra một cơ cấu kinh tế tối ưu.
Ví dụ về cơ cấu kinh tế
Theo Tổng cục Thống kê, GDP năm 2022 so với năm 2021 tăng 8,02%, đạt mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2011 - 2022, do nền kinh tế được khôi phục trở lại. Trong mức tăng trưởng chung của cơ cấu kinh tế, lâm nghiệp và thủy sản đóng góp 5,11%; công nghiệp và đóng góp 38,24%; dịch vụ đóng góp 56,65%.
Tùy theo tình hình, chiến lược phát triển đồng thời bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố nên chỉ số của cơ cấu kinh tế luôn có sự thay đổi.
Đọc thêm: Top việc làm đang tuyển dụng mới nhất 2024
Cơ cấu kinh tế ở nước ta đang chuyển dịch theo hướng chuyển từ sản xuất tự cấp tự túc sang sản xuất hàng hoá.
Có thể chia các nhân tố ảnh hưởng thành các nhóm nhân tố sau:
Sự phát triển của nền kinh tế phụ thuộc trực tiếp và rất lớn vào thị trường các yếu tố đầu vào như: thị trường vốn, vật tư thiết bị, sức lao động, khoa học công nghệ. Thị trường đầu vào phát triển sẽ đảm bảo cung ứng kịp thời, đầy đủ với chất lượng tốt, giá cả hợp lý các yếu tố cần thiết của quá trình sản xuất, kinh doanh.
Cơ cấu kinh tế còn phụ thuộc vào trình độ phát triển của các ngành liên quan cũng như cơ sở vật chất – kỹ thuật của nền kinh tế (nhất là kết cấu hạ tầng kinh tế).
Đối với nước ta khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải biết kết hợp yếu tố truyền thống với công nghệ hiện đại. Bên cạnh lựa chọn những ngành công nghệ cao vẫn phải coi trọng ngành sử dụng nhiều lao động, phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ hiện đại nhưng không bỏ quên những ngành nghề thủ công truyền thống.
Cần nhấn mạnh yếu tố lịch sử, truyền thống cũng là nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.
Trình độ phát triển khoa học và công nghệ và khả năng ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất, kinh doanh của mỗi nước có ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến cơ cấu kinh tế. Khoa học và công nghệ phát triển, một mặt làm xuất hiện nhiều loại nhu cầu mới, tác động đến sự thay đổi số lượng tăng mức nhu cầu của ngành này hay ngành khác, làm thay đổi tốc độ phát triển của từng ngành. Mặt khác, khoa học và công nghệ còn tạo khả năng mở rộng ngành nghề, sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao, giá thành hạ, phù hợp thị hiếu khách hàng. Khoa học và công nghệ phát triển còn cho phép các ngành kinh tế phát hiện và khai thác có hiệu quả các nguồn lực từ đó làm thay đổi số lượng ngành trong từng ngành sản xuất – kinh doanh.
Đọc thêm: 6 Xu hướng chính trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế hiện nay
Bao gồm nguồn đất đai, nguồn tài nguyên khoáng sản, tài nguyên động thực vật, nguồn gốc, khí hậu, vị trí địa lý …
Đối với những nước đang phát triển, trình độ công nghiệp hoá còn thấp thì cơ cấu kinh tế nói chung còn phụ thuộc rất lớn vào nhân tố tự nhiên. Nhận thức nhân tố này đòi hỏi Nhà nước cũng như từng ngành kinh tế cần có chiến lược cơ cấu kinh tế (cơ cấu ngành và cơ cấu vùng lãnh thổ) phù hợp với lợi thế về tự nhiên. Chẳng hạn, trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta cần phát triển mạnh những ngành mà điều kiện tự nhiên có nhiều lợi thế, như lợi thế phát triển nông nghiệp nhiệt đới, phát triển các ngành công nghiệp khai thác, chế biến tài nguyên, nhất là những tài nguyên có trữ lượng lớn, phát triển mạnh ngành du lịch để khai thác lợi thế về danh lam thắng cảnh tự nhiên …
Vai trò của Nhà nước có ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế thể hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau, như việc lựa chọn mục tiêu phát triển kinh tế; việc xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội cũng như chiến lược và quy hoạch phát triển từng ngành kinh tế, từng vùng lãnh thổ; việc xây dựng và ban hành hệ thống chính sách và luật pháp.v.v…
Mục tiêu phát triển kinh tế, chiến lược phát triển kinh tế – xã hội bao gồm cả chiến lược phát triển từng ngành kinh tế, từng vùng lãnh thổ là cơ sở để xây dựng định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế (cả cơ cấu ngành kinh tế và cơ cấu vùng lãnh thổ).
Cơ cấu kinh tế là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và phát triển kinh tế của một đất nước. Một nền kinh tế muốn tăng trưởng thì không thể chỉ dựa vào một nhóm ngành mà phải phát triển cân bằng, tiên tiến và phù hợp với thời đại của đất nước.
Đọc thêm: Ngành kinh tế phát triển là gì? Mức lương, cơ hội việc làm và trường đào tạo
Cơ cấu kinh tế là giúp phân bổ tài nguyên hiệu quả hơn. Nhờ đó, các ngành kinh tế có thể tập trung vào sản xuất và phát triển những sản phẩm hoặc dịch vụ có lợi thế cạnh tranh, đồng thời giảm thiểu các ngành không hiệu quả hoặc không cạnh tranh được.
Thúc đẩy sự phát triển cơ cấu kinh tế cũng giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra việc làm và gia tăng thu nhập cho người dân. Một quốc gia có cơ cấu kinh tế phát triển tốt, tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy sự tăng trưởng của các doanh nghiệp, khai thác có hiệu quả nguồn lực trong ngoài nước.
Một nền kinh tế phát triển cân bằng, tiên tiến sẽ là một yếu tố quan trọng giúp cải thiện dịch vụ an sinh xã hội, xây dựng một xã hội phát triển hơn trên các lĩnh vực như y tế, giáo dục...Từ đó chất lượng cuộc sống của mỗi người dân sẽ ngày càng được cải thiện.
Cơ cấu kinh tế gồm xác định theo 3 bộ phận: Ngành kinh tế, thành phần kinh tế và lãnh thổ
Cơ cấu ngành kinh tế bao gồm tất cả các ngành hình thành nên nền kinh tế và giữa các nhóm ngành có mối quan hệ qua lại với nhau: Nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ.
Trong đó, ở mỗi quốc gia nhóm ngành nông - lâm - ngư nghiệp được xem là nhóm ngành kinh tế chủ đạo, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm và nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác.
Ở các nước phát triển, hầu hết tập trung mạnh mẽ vào ngành công nghiệp và dịch vụ để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Ngành công nghiệp và xây dựng là nhóm ngành kinh tế có sức tăng trưởng nhanh nhất và đóng góp lớn cho GDP của một quốc gia.
Đồng thời, nhóm ngành dịch vụ cũng ngày càng phát triển mạnh mẽ để phục vụ cho nhu cầu con người.
Đọc thêm: 5 nguyên nhân của suy thoái kinh tế. Đặc điểm dễ nhận biết của suy thoái kinh tế
Cơ cấu thành phần kinh tế bao gồm: Kinh tế nhà nước, ngoài nhà nước và tư nhân.
Kinh tế nhà nước được quản lý và điều hành bởi cơ quan nhà nước. Trong cơ cấu kinh tế nhà nước, chính phủ tiến hành quản lý và điều hành các hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội và đảm bảo sự phát triển bền vững cho quốc gia.
Kinh tế ngoài nhà nước là loại kinh tế được không thuộc quyền sở hữu, không chịu sự chi phối nào của nhà nước, các doanh nghiệp này được tự do hoạt động nhưng phải đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật.
Kinh tế tư nhân là loại kinh tế được sở hữu và điều hành bởi các cá nhân, hộ gia đình hoặc các doanh nghiệp tư nhân phù hợp với nhu cầu của thị trường.
Cơ cấu lãnh thổ là sự phân công lao động trên các khu vực địa lý khác nhau giữa các tỉnh, thành, khu vực… Các đơn vị hành chính, dân cư, tài nguyên và văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành cơ cấu lãnh thổ.
Căn cứ theo nguồn tài nguyên, dân cư, địa hình và khí hậu sẽ tạo ra sự đa dạng trong cơ cấu lãnh thổ. Các khu vực địa lý khác nhau sẽ có các điều kiện và tiềm năng khác nhau để phát triển các ngành kinh tế phù hợp. Dựa vào cơ cấu lãnh thổ để định hướng chính sách, đưa ra các quyết định kinh tế hiệu quả và phù hợp với đặc thù của từng khu vực địa lý khác nhau.
Việc cải thiện cơ cấu kinh tế đồng nghĩa với việc phải đối mặt với một số thách thức và cơ hội.
Một trong những thách thức lớn nhất trong việc cải thiện cơ cấu kinh tế là sự khác biệt về mức độ phát triển giữa các khu vực. Điều này dẫn đến sự chênh lệch về tài nguyên, cơ sở hạ tầng, và nguồn nhân lực giữa các khu vực.
Một thách thức khác là việc đối phó với các sự biến động trong nền kinh tế toàn cầu. Việc tham gia vào kinh tế toàn cầu mang lại nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra những thách thức như sự cạnh tranh khốc liệt, rủi ro tài chính và khả năng thích ứng với các thay đổi kinh tế toàn cầu.
Đọc thêm: Cải thiện cơ cấu kinh tế ảnh hưởng đến thị trường lao động ra sao?
Một trong những cơ hội quan trọng nhất đó là xây dựng một nền kinh tế vững mạnh, có khả năng chuyển đổi sang các ngành công nghiệp cao cấp, tăng cường năng lực cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế bền vững.
Việc cải thiện cơ cấu kinh tế cũng đem lại cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và thúc đẩy xuất khẩu, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Điều này giúp tăng cường năng lực cạnh tranh, tạo ra các sản phẩm chất lượng và gia tăng thu nhập.
Bên cạnh đó, còn tạo ra nhiều việc làm cho người dân. Khi các ngành công nghiệp mới được phát triển, nhu cầu về nhân lực cũng tăng lên, giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp.
Cơ cấu kinh tế là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực kinh tế. Hi vọng với bài viết trên đây, 1900 - tin tức việc làm đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích để bạn hiểu thêm về cơ cấu kinh tế.
Đăng nhập để có thể bình luận
Phỏng vấn chính là buổi trao đổi có mục đích giữa ứng viên và nhà tuyển dụng với mục đích để HR khai thác thông tin từ ứng viên, cũng mang lại cơ hội để ứng viên hiểu rõ hơn về nhà tuyển dụng. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng 1900 - tin tức việc làm chia sẻ đến bạn những thông tin về kỹ năng phỏng vấn nhé!
Theo thống kê của Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, có hàng trăm công ty kiểm toán độc lập đang cần tuyển dụng nhân sự cho vị trí kiểm toán viên. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng 1900 - tin tức việc làm chia sẻ đến bạn những thông tin chi tiết về chứng chỉ CPA rất quan trọng với ngành kiểm toán nhé !
Ngành truyền thông rất rộng lớn và là một ngành học đa dạng, có tính ứng dụng thực tế cao. 1900 - tin tức việc làm tổng hợp bài viết về ngành truyền thông giúp bạn nắm vững kiến thức và cung cấp thông tin hữu ích trong công việc.