5 Forces là gì? 6 yếu tố cấu thành nên 5 Forces

1. 5 Forces là gì ? 

5 Forces trong tiếng Anh là Five Competitive Forces, có nghĩa là 5 lực lượng cạnh tranh cần phân tích để đánh giá mức độ hấp dẫn dài hạn của một thị trường hoặc một phân khúc thị trường trong một ngành nào đó, qua đó giúp doanh nghiệp có chiến lược phát triển hiệu quả.

Theo mô hình 5 Forces có 5 yếu tố tác động lên hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp. Phân tích 5 yếu tố này sẽ giúp doanh nghiệp, nhà đầu tư xác định được tính hấp dẫn của ngành, hiểu được mức độ cạnh tranh hiện tại của doanh nghiệp cũng như vị trí mong muốn trong tương lai. 

Đọc thêm: Top việc làm đang tuyển dụng mới nhất 2024

2. 6 yếu tố cấu thành nên 5 Forces

Mối đe doạ từ các đối thủ mới

Đây là một nguy cơ mà doanh nghiệp nào cũng phải quan tâm. Đối thủ có thể là động lực để doanh nghiệp tạo ra sản phẩm khác biệt, nhưng đối thủ cũng có thể chiếm hết thị phần khách hàng của bạn. Theo mô hình 5 Forces, đối thủ có thể đang hoạt động trong ngành nhưng cũng có thể họ chưa tham gia vào ngành nhưng sẽ là mối đe dọa lớn cho doanh nghiệp nếu họ lấn sân.

Bởi vậy các doanh nghiệp cần có kế hoạch, lộ trình phát triển lâu dài, gây dựng uy tín và không ngừng mở rộng khách hàng tránh bị đe dọa từ đối thủ mới.

Quyền lực của nhà cung cấp

Sản phẩm được tạo ra từ nguyên vật liệu đầu vào nên nhà cung cấp có tác động cực lớn đến giá bán sản phẩm, ảnh hướng đến lợi nhuận và thu nhập của doanh nghiệp. Nhà cung cấp có thể gây sức ép đối với nhà sản xuất bằng nhiều cách, như tăng giá bán nguyên liệu.

Quyền lực của khách hàng

Hay còn gọi là ảnh hưởng của khách hàng đối với ngành hàng nào đó. Nó được đánh giá bởi việc khách hàng có khả năng gây áp lực tới doanh nghiệp để giảm giá sản phẩm/dịch vụ. Quyền lực của khách hàng cao nhất khi có rất nhiều nhà cung cấp nhưng chỉ có một khách hàng. Vì thế, họ luôn sở hữu một quyền lực vô hạn quyết định đến vận mệnh của toàn doanh nghiệp.

Lúc này khách hàng hoàn toàn có thể “ép” được giá, đòi hỏi quyền lợi khác cao hơn. Ngược lại nếu yếu tố khách hàng yếu, thì quyền lực của doanh nghiệp lại được thực hiện khi doanh nghiệp có cơ hội tăng giá, kiếm lợi nhuận. 

Tuy nhiên khách hàng hoàn toàn có thể liên kết với nhau để gây áp lực với doanh nghiệp để được mua hàng với giá hợp lý. Vì thế quyền lực khách hàng thể hiện số lượng khách hàng, tầm quan trọng của từng khách hàng đối với doanh nghiệp, chi phí để một khách hàng chuyển từ nhà cung cấp này sang nhà cung cấp khác…

Đọc thêm: Word of Mouth Marketing là gì? 7 hình thức Tiếp thị truyền miệng hiệu quả

Sự cạnh tranh giữa các đối thủ trong cùng một ngành

Thực tế, các doanh nghiệp đều muốn tạo ra lợi thế cạnh tranh nhất định so với đối thủ để chiếm thị phần. Nếu như mức độ cạnh tranh giữa các đối thủ thấp thì thị trường kinh doanh của ngành còn tiềm năng. Ngược lại nếu như mức độ cạnh tranh khốc liệt thì khả năng doanh nghiệp có được lợi nhuận cao là rất khó. Để cạnh tranh, mỗi doanh nghiệp có những chiến lược khác nhau, có thể thông qua giá thành sản phẩm, số lượng sản phẩm, chất lượng sản phẩm, các chương trình khuyến mại, mở rộng nhà phân phối, mở rộng thị phần…

Mức độ cạnh tranh chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như số lượng doanh nghiệp, thị trường tăng trưởng, chi phí lưu kho, chi phí chuyển đổi…

Nguy cơ sản phẩm, dịch vụ thay thế

Nguy cơ sản phẩm, dịch vụ thay thế là một áp lực đáng kể trong cạnh tranh. Theo các nhà kinh tế, nguy cơ thay thế xuất hiện khi nhu cầu về một sản phẩm bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi giá của một hàng hóa thay thế. Sản phẩm thay thế phải là những sản phẩm nổi trội so với sản phẩm mà doanh nghiệp đang cung cấp, có sức cạnh tranh đối với đối thủ và chúng có khả năng thay thế trong tiêu dùng.

Sự đe dọa đến từ sản phẩm thay thế trong mô hình này phụ thuộc vào yếu tố như chi phí chuyển đổi trong sử dụng sản phẩm, nhu cầu thay đổi của khách hàng, sự cạnh tranh của sản phẩm đối thủ, mối quan hệ giữa chất lượng và giá thành sản phẩm thay thế.

3. Lợi ích của ứng dụng mô hình 5 Forces

Nắm được bức tranh kinh doanh ngành

Môi trường kinh doanh rất đa dạng và phong phú nhưng cũng rất phức tạp và thay đổi liên tục theo từng ngày với sự tham gia của nhiều đối thủ mới, cạnh tranh từ đối thủ cũ. Mô hình 5 Forces giúp doanh nghiệp có cái nhìn bao quát, tổng thể về thị trường, từ đó có kế hoạch kinh doanh hiệu quả.

Đánh giá sức mạnh của doanh nghiệp

Biết người biết ta trăm trận trăm thắng. Do đó một doanh nghiệp cần biết được vị thế, vai trò cũng như tiềm lực của mình trên thị trường để tận dụng hiệu quả. Chính là nhờ vào khả năng tự đánh giá doanh nghiệp, hiểu được điểm yếu, điểm mạnh của doanh nghiệp từ đó có giải pháp phù hợp và đưa ra chiến lược kinh doanh tốt hơn. Đặc biệt là phải có đầu óc, chiến lược kinh doanh phù hợp, chủ động, sáng tạo và làm chủ thị trường.

Có giải pháp kịp thời

Nếu không hiểu được đối thủ, không xác định được nguy cơ thì doanh nghiệp rất dễ bị đào thải. Các giải pháp, chiến lược cạnh trnah hiệu quả, lâu dài phải được xây dựng và triển khai. Bởi vậy, khi áp dụng mô hình 5 áp lực cạnh tranh, chúng ta có thể hình dung áp lực nào tác động lớn nhất đến doanh nghiệp. Có cách thức tháo gỡ, giải quyết áp lực để doanh nghiệp được phát triển..

Đọc thêm: Marketing Product là gì? 6 công việc khi làm Tiếp thị sản phẩm

Xác định thị trường tiềm năng

Các doanh nghiệp cũng hay sử dụng mô hình 5 Forces để xem xét có nên gia nhập một thị trường nào đó, hoặc hoạt động trong một thị trường nào đó không, từ đó có quyết định đầu tư hợp lý, duy trì lợi nhuận, cung cấp chiến lược cạnh tranh với đối thủ. 

Phân tích đối thủ cạnh tranh

Mô hình 5 Forces giúp doanh nghiệp đánh giá các đối thủ cạnh tranh và các yếu tố ảnh hưởng đến việc cạnh tranh trên thị trường. Việc phân tích này giúp doanh nghiệp có thể xác định những điểm mạnh và điểm yếu của các đối thủ cạnh tranh, từ đó tìm ra cách giữ vững thị phần hoặc tăng thị phần.

Giúp tăng tính cạnh tranh

Bằng cách phân tích sức mạnh đà thương mại của các nhà cung cấp, khách hàng và các đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có thể tìm cách tăng tính cạnh tranh của mình. Ví dụ như tìm cách đa dạng hóa nguồn cung cấp, nâng cao chất lượng sản phẩm/dịch vụ hoặc giảm giá để thu hút khách hàng.

Tăng tính sáng tạo và đổi mới

Bằng cách phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cạnh tranh trong ngành, doanh nghiệp có thể tìm ra các cơ hội đổi mới và phát triển sản phẩm/dịch vụ mới để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Việc đổi mới này giúp doanh nghiệp cải thiện sản phẩm/dịch vụ của mình và tăng tính sáng tạo, giúp nó cạnh tranh tốt hơn trên thị trường.

4. Nhược điểm của mô hình 5 forces

Mặc dù mô hình 5 nhân tố là một công cụ hữu ích để đánh giá cạnh tranh trong ngành, nhưng nó cũng có những nhược điểm cần lưu ý:

Hạn chế trong việc đánh giá những yếu tố bên ngoài

Mô hình 5 forces chỉ tập trung vào các yếu tố liên quan đến các đối thủ trong ngành, nhưng không đề cập đến những yếu tố bên ngoài như chính sách chính phủ, môi trường kinh doanh và các yếu tố xã hội. Do đó, mô hình này có thể bỏ qua những yếu tố quan trọng khác đang ảnh hưởng đến cạnh tranh trong ngành.

Không đánh giá được mức độ quan trọng của từng yếu tố

Mô hình 5 forces không đánh giá được mức độ quan trọng của từng yếu tố trong việc ảnh hưởng đến cạnh tranh trong ngành. Một yếu tố có thể có tác động mạnh mẽ đến cạnh tranh trong ngành nhưng lại không quan trọng bằng một yếu tố khác.

Đòi hỏi nhiều thời gian và nguồn lực

Mô hình 5 forces đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng về ngành và các đối thủ cạnh tranh. Do đó, việc sử dụng mô hình này đòi hỏi nhiều thời gian và nguồn lực để có thể đánh giá một cách chi tiết và toàn diện.

Đọc thêm: Sách self-help tốt hay xấu? 4 Cách đọc sách self-help hiệu quả

5. So sánh mô hình 5 Forces và PEST

Mô hình 5 forces và mô hình PEST (hay còn được gọi là PESTEL hoặc PESTLE) là hai công cụ phân tích chiến lược được sử dụng để đánh giá môi trường kinh doanh. Dưới đây là sự so sánh giữa hai mô hình này:

Phạm vi phân tích

• Mô hình 5 forces tập trung vào cạnh tranh trong ngành công nghiệp và xem xét tác động của các yếu tố như người bán hàng, khách hàng, sản phẩm thay thế và rào cản tiếp cận. Nó giúp doanh nghiệp hiểu và đánh giá cạnh tranh trong ngành và tạo ra lợi thế cạnh tranh.
• Mô hình PEST tập trung vào môi trường bên ngoài doanh nghiệp và xem xét các yếu tố chính xã hội, kinh tế, chính trị, công nghệ và môi trường. Nó giúp doanh nghiệp hiểu và đánh giá các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và quyết định chiến lược.

Góc nhìn

• Mô hình 5 forces tập trung vào mức độ cạnh tranh trong ngành và tác động của các yếu tố cạnh tranh đến doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp nhìn vào môi trường cạnh tranh ngay trong ngành của mình.
• Mô hình PEST tập trung vào các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp và tác động của chúng lên hoạt động kinh doanh. Nó giúp doanh nghiệp nhìn vào môi trường rộng hơn, bao gồm cả yếu tố xã hội, kinh tế, chính trị, công nghệ và môi trường.

Khía cạnh thời gian

• Mô hình 5 forces tập trung vào tình hình cạnh tranh hiện tại trong ngành công nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp hiểu và đánh giá tình trạng cạnh tranh trong thời điểm hiện tại và tạo ra chiến lược phù hợp.
• Mô hình PEST tập trung vào những yếu tố có thể ảnh hưởng trong tương lai. Nó giúp doanh nghiệp nhìn vào các xu hướng, sự thay đổi và khả năng thay đổi trong môi trường kinh doanh trong tương lai.

Tóm lại, mô hình 5 lực lượng cạnh tranh tập trung vào cạnh tranh trong ngành và tác động của các yếu tố cạnh tranh đến doanh nghiệp, trong khi mô hình PEST tập trung vào môi trường bên ngoài doanh nghiệp và tác động của các yếu tố xã hội, kinh tế, chính trị, công nghệ và môi trường. Cả hai mô hình đều cung cấp thông tin quan trọng để hiểu và đánh giá môi trường kinh doanh, và có thể được sử dụng kết hợp để tạo ra một cái nhìn toàn diện hơn về chiến lược kinh doanh.

Đọc thêm: Việc làm dành cho nhân viên kinh doanh B2B mới nhất

Bằng cách suy nghĩ về sự ảnh hưởng và sức mạnh của từng yếu tố trong 5 Forces, bạn có thể nhanh chóng đánh giá vị trí của doanh nghiệp và khả năng tạo ra lợi nhuận bền vững trong ngành.Trong bài viết trên,1900 - tin tức việc làm đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về 5 Forces. Hy vọng bạn hiểu ró và áp dụng hiệu quả !