Thị trường cạnh tranh hoàn hảo và thị trường độc quyền thuần túy | Tóm tắt lý thuyết Kinh tế vi mô | UFM

TÓM TẮT LÝ THUYẾT: THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH HOÀN HẢO VÀ THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN THUẦN TÚY

1. Thị trường cạnh tranh hoàn hảo

1.1. Đặc điểm

- Có rất nhiều người bán và rất nhiều người mua → không có ai trong số người mua hoặc người bán có khả năng ảnh hưởng đến giá thị trường.

- Sản phẩm đồng nhất.

- Người bán (DN) tự do gia nhập hoặc rút khỏi ngành.

- Người mua có thông tin hoàn hảo về thị trường.

1.2. Đường cầu của doanh nghiệp

- Đường cầu của doanh nghiệp là đường thẳng nằm ngang tai mức gá P.

- Doanh nghiệp trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo là Người chấp nhận giá.

1.3. Các chỉ tiêu về doanh thu

- Tổng doanh thu: TR = P x Q → TR là 01 đường thẳng dốc lên và có độ dốc là P.

- Doanh thu trung bình: 

                                                             $\mathrm{AR}=\frac{\mathrm{TR}}{\mathrm{Q}}=\frac{\mathrm{P}\times \mathrm{Q}}{\mathrm{Q}}=\mathrm{P}$

→ AR là 1 đường thẳng nằm ngang tại mức giá P.

- Doanh thu biên: Là sự tăng thêm trong TR khi doanh nghiệp bán thêm một đơn vị sản lượng.

                                                             $\mathrm{MR}=\frac{\mathrm{\Delta TR}}{\mathrm{\Delta Q}}=\frac{\mathrm{d}\left(\mathrm{TR}\right)}{\mathrm{dQ}}=\mathrm{P}$

→ MR là 1 đường thẳng nằm ngang tại mức giá P.

Lưu ý: Khi vẽ đồ thị thị các đường AR, MR và đường cầu của doanh nghiệp trùng nhau.

1.4. Xác định giá và sản lượng trong ngắn hạn

- Mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận

- Hàm lợi nhuận: Л = TR – TC

- Để tối đa hóa lợi nhuận:

+ Thì: dЛ = dTR – dTC = 0

+ Hay: dTR = dTC

+ Hay: MR = MC (Điều kiện tối đa hóa lợi nhuận).

- Để tối đa hóa lợi nhuận thì:

+ Nếu MR < MC: Giảm sản lượng.

+ Nếu MR > MC: Tăng sản lượng.

1.5. Các quyết định sản xuất của doanh nghiệp

Điều kiện tối đa hóa lợi nhuận: MC = MR

1.6. Đường cung của doanh nghiệp trong ngắn hạn

Trong ngắn hạn, đường cung của doanh nghiệp là 1 phần đường MC nằm trên điểm cực tiểu của đường AVC.

2. Thị trường độc quyền thuần túy

- Đặc điểm

+ Chỉ có duy nhất một người bán.

+ Sản phẩm không có khả năng thay thế.

+ Có rào cản các DN khác gia nhập ngành như: sở hữu nguồn tài nguyên; do qui định của chính phủ; do bản quyền; do tính kinh tế theo qui mô.

- Đường cầu của doanh nghiệp

+ Vì chỉ có 1 DN trong ngành nên đường cầu về SP của thị trường cũng là đường cầu của DN độc quyền → Đường cầu về SP của DN độc quyền dốc xuống.

+ Doanh nghiệp độc quyền là Người định giá

- Các chỉ tiêu về doanh thu:

+ Tổng doanh thu:

• Hàm cầu: Q = aP +b, (a < 0) (*) → P = $\frac{1}{\mathrm{a}}\times \mathrm{Q} -\frac{\mathrm{b}}{\mathrm{a}}$
• Hàm doanh thu:

                                                               $\mathrm{TR}=\mathrm{P}\times \mathrm{Q}=\left(\frac{1}{\mathrm{a}}\times \mathrm{Q}-\frac{\mathrm{b}}{\mathrm{a}}\right)\mathrm{Q}=\frac{1}{\mathrm{a}}\times {\mathrm{Q}}^2-\frac{\mathrm{bQ}}{\mathrm{a}}$

→ TR là 01 parabol có dạng chữ U ngược

+ Doanh thu trung bình:

                                                                       $\mathrm{AR}=\frac{\mathrm{TR}}{\mathrm{Q}}=\frac{\mathrm{P}\times \mathrm{Q}}{\mathrm{Q}}=\mathrm{P}$

+ Đường AR cũng chính là đường cầu.

+ Doanh thu biên:

• Hàm doanh thu:

                                                                        $\mathrm{TR}=\frac{1}{\mathrm{a}}\times {\mathrm{Q}}^2-\frac{\mathrm{b}}{\mathrm{a}}\mathrm{Q} (\mathrm{a}<0)$

                                                                        $\mathrm{MR}=\frac{\mathrm{dTR}}{\mathrm{dQ}}=\frac{2}{\mathrm{a}}\times \mathrm{Q}-\frac{\mathrm{b}}{\mathrm{a}} (**)$

+ Từ (*) và (**) → Đường MR có cùng tung độ góc và có độ dốc gấp đôi đường cầu (nằm dưới đường cầu).

- Đường cầu, đường MR và tối đa hóa doanh thu:

+ Vì đường MR nằm dưới đường cầu nên P>MR.

+ Vì MR là đạo hàm của TR → TR đạt cực đại khi MR = 0

+ TR đạt cực đại không có nghĩa là doanh nghiệp độc quyền có lợi nhuận.

- Tối đa hóa lợi nhuận: Xác định P và Q trong ngắn hạn:

+ Mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận.

+ Hàm lợi nhuận: Л = TR – TC

+ Để tối đa hóa lợi nhuận:

• Thì: dЛ = dTR – dTC = 0
• Hay: dTR = dTC
• Hay: MR = MC

+ Sự độc quyền không bảo đảm DN độc quyền có LN.

+ LN phụ thuộc vào chênh lệch giữa P và AC.

+ Trường hợp P

- Tối đa hóa sản lượng mà không bị lỗ:

+ Để tối đa hóa sản lượng mà không bị lỗ, DN độc quyền sẽ SX mức sản lượng mà ở đó TR = TC hoặc P = AC.

+ Có 2 mức sản lượng thỏa điều kiện này, DN độc quyền chọn mức SL lớn.

- Đạt lợi nhuận định mức theo chi phí:

+ Để đạt lợi nhuận định mức theo chi phí, DN độc quyền sẽ SX mức sản lượng mà ở đó P = (1+a)AC.

+ Có 2 mức sản lượng thỏa điều kiện này, DN độc quyền chọn mức SL lớn.

- Quy tắc định giá của doanh nghiệp độc quyền:

                                                    $\mathrm{MR}=\frac{\mathrm{\Delta TR}}{\mathrm{\Delta Q}}=\frac{\mathrm{dTR}}{\mathrm{dQ}}=\frac{\mathrm{d}\left(\mathrm{PQ}\right)}{\mathrm{dQ}}=\mathrm{P}+\mathrm{Q}\frac{\mathrm{dP}}{\mathrm{dQ}}$

                                                    $\mathrm{MR}=\mathrm{P}+\frac{\mathrm{PQdP}}{\mathrm{PdQ}}=\mathrm{P}\left(1+\frac{\mathrm{QdP}}{\mathrm{PdQ}}\right)=\mathrm{P}\left(1+\frac{1}{{\mathrm{E}}_{\mathrm{D}}}\right)$

Doanh nghiệp độc quyền tối đa hóa lợi nhuận khi: MC = MR

                                                    Hay: $\mathrm{MC}=\mathrm{P}\left(1+\frac{1}{{\mathrm{E}}_{\mathrm{D}}}\right) \to \mathrm{P}=\frac{\mathrm{MC}}{1+{\displaystyle \frac{1}{{\mathrm{E}}_{\mathrm{D}}}}}$

- Phân biệt giá

+ Doanh nghiệp độc quyền có thể áp dụng mức giá khác nhau cho từng nhóm khách hàng khác nhau hoặc từng thị trường khác nhau gọi là phân biệt giá.

+ Doanh nghiệp độc quyền định giá ở mỗi thị trường sao cho:

MR₁ = MR₂ = ... = MR_n= MRT

Khi đó sản lượng là: QT = Q₁ + Q₂ + ... + Q_n

- Tổn thất vô ích do độc quyền:

Doanh nghiệp độc quyền thường sản xuất ở mức sản lượng nhỏ hơn và bán ở giá cao hơn so với doanh nghiệp cạnh tranh hoàn toàn.

- Kiểm soát độc quyền của Chính phủ

+ Quy định gía bán tối đa.

+ Đánh thuế theo 2 cách:

• Thuế không theo sản lượng (thuế khóan).
  
• Thuế theo sản lượng
  

+ Luật chống độc quyền

+ Quốc hữu hóa.

Tác động của các biện pháp kiểm soát độc quyền

Xem thêm:

Tóm tắt lý thuyết chương 1: Nhập môn kinh tế học

Tóm tắt lý thuyết chương 2: Cung, cầu và cân bằng thị trường

Tóm tắt lý thuyết chương 3: Sự co giãn của cầu và cung

Tóm tắt lý thuyết chương 4: Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng

Tóm tắt lý thuyết chương 5: Lý thuyết sản xuất

Tóm tắt lý thuyết chương 6: Chi phí sản xuất

Tóm tắt lý thuyết chương 8: Thị trường cạnh tranh độc quyền và thị trường độc quyền nhóm

Việc làm dành cho sinh viên:

Việc làm thực tập sinh kinh doanh mới nhất 

Việc làm gia sư các môn cập nhật theo ngày mới nhất

Việc làm thêm nhân viên phục vụ nhà hàng/ quán cafe dành cho sinh viên

Việc làm cộng tác viên kinh doanh mới nhất

Mức lương cộng tác viên kinh doanh là bao nhiêu