Hình tượng văn học là hình tượng nghệ thuật được thể hiện trong chất liệu ngôn từ.: Hình tượng trong văn học có thể dùng để chỉ 1 chi tiết, 1 hình ảnh, 1 sự kiện và có thể chỉ toàn bộ thế giới nghệ thuật trong văn học. Mỗi cách gọi như vậy đều chỉ 1 đơn vị nghệ thuật có ý nghĩa, có thể coi là 1 kí hiệu nghệ thuật.

Ví dụ: Cô Kiều là người tài sắc vẹn toàn được thông qua ngôn từ mà Nguyễn Du thể hiện.

Những hình tượng nghệ thuật khác ko bao giờ được xây dựng bằng ngôn từ, v/d hình tượng âm nhạc thì thông qua tiết tấu âm nhạc, hình tượng trong điêu khắc là hình khối.

➢  Hình tượng văn học là bức tranh sinh động, cụ thể về cuộc sống của con người. Toàn bộ thế giới nghệ thuật được nhà văn miêu tả, phản ánh tái hiện trong tác phẩm.

Các cấp độ khác nhau của hình tượng văn học là nghĩa rộng và nghĩa hẹp.

Ví dụ: Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu), Chiến tranh và hòa bình(cây sồi là hình tượng nghệ thuật văn học là nghĩa hẹp, còn chiến tranh và hòa bình là hình tượng văn học theo nghĩa rộng). Hình tượng văn học theo nghĩa rộng thể hiện được toàn bộ tác phẩm.

2. Các đặc điểm của hình tượng văn học.

• Tính phi vật thể của hình tượng văn học: Phi vật thể có nghĩa là không ai nhìn thấy hình tượng văn học bằng mắt thường nên:

Hạn chế: Hình tượng văn học không tác động được trực tiếp vào thị giác con người gây ấn tượng mạnh như các hình tượng nghệ thuật khác.

Ưu thế: Văn học có thể tái hiện được những điều cảm thấy bằng khfíu giác, vị giác trong khi hầu hết các nghệ thuật khác không làm được, đặc biệt là tả mùi vị.

Văn học có khả năng nắm bắt tất cả những cái mơ hồ vô hình nhưng có thật trong cảm xúc mà các nghệ thuật khác không diễn đạt được: “Tơ trời lơ lfíng vươn mình uốn”

Văn học còn sử dụng màu sắc hư ảo mà hội họa khó lòng thể hiện được (những màu không có thật tên thực tế).

Vd. “Một đóa hồng non toat vẻ xanh” hay nhà thơ Vũ Thuy Khang có tập thơ “Màu máu xanh”máu của tuổi trẻ, máu của những người hi sinh cho tổ quốc.

Những hình tượng văn học còn được cấu tạo bằng liên tưởng, so sánh, ẩn dụlàm cho những sự không có liên quan bỗng lồng được vào nhau và soi sáng nhau. Điều này trong hội họa, điện ảnh khônglàm đc. VD trong thơ ca hay xuất hiện những hình ảnh ẩn dụ. “Thuyền về có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”

Hình ảnh thuyền và bến là hình ảnh của đôi trai gái được lồng vào với nhau. HÌnh tượng văn học không cần phải miêu tả một cách đầy đủ mà luôn tồn tại những khoảng trống cho phép người đọc phát huy mạnh mẽ trí tưởng tượng theo cách tái hiện chỉnh thể từng bộ phận mà các nghệ thuật khác ko làm đc điều này, thể hiện rõ trong tả người, tả vật, tả phong cảnh.

VD: Chỉ tả mái tóc, bàn tay thôi nhưng người đọc vẫn tưởng tượng ra được 1 hình tượng chỉnh thể.